Medicijnen en hun interactie met voedingsmiddelen
In het hoofdstuk ‘Energie aanmaken, wat is daarvoor nodig’ in mijn boek ‘Alles draait om je hormonen’ kun je lezen hoe ingenieus onze energievoorziening in elkaar steekt. En hoe ongelooflijk veel voedingsstoffen ervoor nodig zijn. Maar ook welke voorwaarden er gesteld worden door al jouw cellen om de energieaanmaak mogelijk te maken.
We worden gelukkig steeds ouder, maar helaas niet altijd zonder gebreken. Sterker nog, op steeds jongere leeftijd ontstaan er chronische klachten. Om onze klachten te bestrijden, krijgen we vaak medicijnen voorgeschreven van de huisarts of specialist. Deze medicijnen hebben uiteraard hun werking, maar helaas vaak ook bijwerkingen. In RTL Late Night (november 2015) verklaarde Selma Eikelenboom dat er jaarlijks 17.000-20.000 doden in Nederland zijn door verkeerd medicijngebruik. Of deze aantallen werkelijk kloppen werd eigenlijk niet duidelijk. Het bracht mij wel op het idee van dit artikel omdat extra informatie bij medicijn gebruikt mijn inziens wel belangrijk is:
Deze worden keurig in de bijsluiter vermeld, maar je kunt ze ook opzoeken op www.Lareb.nl. Op deze website kun je zien hoe vaak een bijwerking wordt gemeld op een medicijn. Op de bijsluiter staan alle bijwerkingen die er gesignaleerd zijn. Op een bijsluiter wordt niet vermeld welk effect deze medicijnen hebben op je voedingsstoffen: stoffen die je heel hard nodig hebt om de aanmaak van energie op celniveau mogelijk te maken. Zeker als je een medicijn onafgebroken gebruikt, is dit zeer zeker iets om rekening mee te houden. Optimale voeding met optimale hoeveelheden voedingsstoffen worden dan nog belangrijker.
In dit artikel vind je 3 tabellen:
- Tabel 1 is een overzicht van veel voorgeschreven medicijnen en hun invloed op vitale voedingsstoffen.
- Tabel 2 laat zien welke voedingsstoffen een reactie aan kunnen gaan met medicijnen.
- Tabel 3 laat zien welke invloed medicijnen kunnen hebben op je gewicht, je eetlust, je stofwisseling of spijsvertering.
Tabel 1: Veel voorgeschreven medicijnen en hun invloed op vitale voedingsstoffen
Vaak leiden medicijnen tot:
- een verminderde opname van een voedingsstof;
- een verhoogde uitscheiding van voedingsstoffen;
- een verhoogde behoefte aan voedingsstoffen.
Met behulp van voeding en/of voedingssupplementen kun je deze verhoogde behoefte aanvullen. Zie ook dit weetje. Raadpleeg voor suppletie het liefst een deskundige die dit samen met jou kan bekijken en ook kan zorgen dat je de juiste en goed-opneembare supplementen krijgt. Ook kan deze deskundige aangeven op welk moment je deze supplementen moet gebruiken. Zo heeft het geen effect als je supplementen inneemt samen met bijvoorbeeld een maagzuurremeer.
Wil je de verhoogde behoefte aanvullen met voeding, dan is bijlage K uit het boek ‘Alles draait om je hormonen’ een aanrader. Hier kun je van veel voedingsmiddelen bekijken hoeveel vitamines, mineralen en sporenelementen ze bevatten. Ook online kun je van een aantal voedingsstoffen zien in welke voedingsmiddelen ze het vaakst voorkomen, zie www.voedingswaardetabel.nl
| Geneesmiddel | Remt opname van…, verhoogt de uitscheiding van… of verhoogt de behoefte aan… | |
|---|---|---|
| ACE-remmers | Natrium, kalium en zink. | |
| Acetylsalicylzuur (aspirine) | Vitamine C, foliumzuur, vitamine B1 en K. | |
| Aciclovir/antiretrovirale medicijnen | Vitamine B12. | |
| Amitriptyline | Q10. | |
| Angiotensine 2 antagonisten | Zink. | |
| Antacida | Vitamine B1, B2, B11, B12, magnesium, zink, ijzer en koper. | |
| Antibiotica | Magnesium, calcium, kalium, ijzer, zink, vitamine K, biotine, andere B-vitamines + C, ijzer, sterke vermindering darmbacteriën (daarom probiotica sterk geadviseerd tijdens een antibioticakuur). | |
| Anticonceptie | Vitamine B6, B12, B3, bètacaroteen, Q10, vitamine E, zink, magnesium, selenium en vitamine C. | |
| Antidepressiva, SSRI | Natrium, melatonine, vitamine B11, B12 + verhogen de eetlust. | |
| Antidepressiva, tricyclische | Vitamine B1, B2, B6, B11, B12, Q10 + vertragen metabolisme + stimuleren eetlust. | |
| Antidiabetica: metformine | Vitamine B6, B12 en Q10. | |
| Anti-epileptica | Vitamine B6, B12, foliumzuur, vitamine D en K. | |
| Antipsychotica | Vitamine B6 + vitamine E. | |
| Artacaïne (tandartsverdoving) | Vitamine B12. | |
| benzodiazepinen | Melatonine, verminderde speekselproductie. | |
| Bètablokkers, bloeddruk | Q10, melatonine, vitamine B6. | |
| Calcium antagonisten, bloeddruk | Kalium, Q10, melatonine, vitamine D. | |
| Carbamezapine (geldt ook voor valproïne en fenytoïne ) | Foliumzuur (toevoegen van foliumzuur kan bij kinderen neutropenie en leukopenie voorkomen). Paracetamol en anti-epileptica gaan slecht samen! Liever bij anti-epileptica ook andere B-vitamines + vitamine D + carnitine. Carbamazepine, fenytoïne, primidon en fenobarbital: verhogen homocysteïne. | |
| Cisplatine | Magnesium. | |
| Colchicine (jicht) | Vitamine B11 en B12. | |
| Cordarone (amiodoron) | Kan zowel hyper- als hypothyreoïdie veroorzaken. | |
| Corticosteroïden | Calcium, vitamine D (zeker bij langdurig gebruik suppleren), calcium, kalium, magnesium, selenium, zink, koper, vitamine B6, B11 en C. Inhalatiecorticosteroïden: idem. Prednison verhoogt de chroomuitscheiding zeer sterk. Vandaar dat het gevaar van insulineresistentie optreedt. | |
| Coumarines/warfarine | Vitamine K. | |
| Digoxine | Kalium, calcium, magnesium en vitamine B6. | |
| Diuretica, kaliumsparend (zoals spironolacton) | Calcium, ijzer, vitamine B11 en C. | |
| Diuretica, lisdiuretica | Calcium, kalium, magnesium, natrium, zink, vitamine B6, B11, B1 en C. | |
| Diuretica, thiazides | Kalium, magnesium, natrium, zink, vitamine B1, B6, B11 en C. | |
| Enalapril | Zink. | |
| Fenobarbital | Vitamine C, D, calcium, magnesium en vitamine B11. | |
| Fenytoïne (anti a ritmicum) | Vitamine B1. | |
| Fibraten als cholesterolremmer (gemfibrazil, ciprofibraat) | Q10 en vitamine E. | |
| Gliclazide | Q10 en aminozuren. | |
| Levo dopa | Vitamine B3 en B6. | |
| Maagzuurremmers/maagzuurbinders (protonpompremmers als Omezaprol) | Vitamine B12, bètacaroteen, Q10, vitamine C + aantasting darmflora door veranderde zuurgraad en daarmee op lange termijn mogelijk tekorten aan alle voedingsstoffen (ook aminozuren, vetten, vetoplosbare vitamines). | |
| Maagzuurremmers/maagzuurbinders (als Ranitidine) | Vitamine B11, B12, D, ijzer, zink, calcium, Q10, aminozuren + aantasting darmflora en daarmee op lange termijn mogelijk tekorten aan alle voedingsstoffen (ook aminozuren, vetten, vetoplosbare vitamines). | |
| Metformine | Vitamine B11 en B12. | |
| Methotrexaat | Vitamine B11 en B12. | |
| Methylfenidaat (Ritalin) | Foliumzuur. | |
| Metronidazol (vaginaal) | Zink verbetert de werking (als deze uitblijft). | |
| Narcosemiddelen | Magnesium, vitamine B6. | |
| NSAID’s | Vitamine C, foliumzuur, vitamine B12, ijzer, kalium. Verlaagt opname alle voedingsstoffen ten gevolge van irritatie slijmvliezen. | |
| Oestrogenen | Vitamine B1, B2, B6, B12, B11 en C. | |
| Ontstekingsremmers als mesalazine, sulfalazine bij I.B.D. | Vitamine B11, B12, K en jodium. | |
| Prednison | Vitamine C en selenium. | |
| Statines | Q10, omega 3, vitamine A, D, E en K. | |
| Tbc-medicatie | Vitamine B6. | |
| Theofylline (astma) | Vitamine B6 (remt omzetting naar actieve vorm). | |
| Virusremmers (abacavir, zalcitabine, medicijnen eindigend op -ubine. | Vitamine B12. |
Tabel 2: Voedingsstoffen die een reactie aangaan met medicijnen
Het is zeker niet alleen zo dat medicijnen een interactie aangaan met voedingsstoffen. Andersom kunnen voedingsstoffen ook een reactie aangaan met medicijnen. Bepaalde combinaties van medicijnen en supplementen zijn onwenselijk/risicovol. De meest bekende staan in deze tabel. Raadpleeg zeker uw arts of apotheker als u twijfelt. Als een voedingsmiddel de afbraak van een medicijn versneld of vertraagd, kan dit een ongunstige uitwerking hebben op uw gezondheid. Deze link van het RIVM/NVWA toont een aantal kruiden die de afbraak van medicijnen vertragen/versnellen: Sint Janskruid, Kava, Echinacea, Knoflook, Ginseng, Curcuma, Groene thee, Valeriaan, Rode Salie, Gingko en Valeriaan. Maar ook kruidenpreparaten als Mariadistel, Cranberry en Grapfefruit kunnen deze wisselwerking met medicijnen hebben zoals hieronder blijkt. En meer dan 150 mcg biotine per dag door supplementen kan laboratorium uitslagen vals positief maken (hetzij te hoge, hetzij te lage uitslagen)
Mensen met chronische ziekten of ernstige aandoeningen zoals kanker zouden zeker bedacht moeten zijn op de invloed tussen hun medicatie, hun behandeling en hun voeding of voedingssupplementen. Het online video programma van Dr. Henk Fransen (Eerst Hulp bij Kanker) kan veel inzicht geven over de do's en de don'ts bij kanker wat betreft voeding en leefstijl.
| Voedingsstof of supplement | Reactie | Medicijn |
|---|---|---|
| Avocado (hoge doseringen) | Vermindert de werking van | Warfarine. |
| Bananensap | Vermindert mogelijk de werking van | L-Dopa. |
| Brandnetel, overmaat | Kan de werking versterken van | Diuretica, bloeddruk- en bloedglucoseverlagende medicijnen. |
| Kan mogelijk de werking verminderen van | Antistollingsmiddelen. | |
| Co-enzym Q10 | Zou de werking kunnen verminderen van | Warfarine, bloeddrukverlagers (theoretisch zou er in combinatie met bloeddrukmedicatie een te lage bloeddruk kunnen ontstaan). |
| Zou de bijwerkingen verminderen van | Statines. | |
| Chroom | Zou de bloedsuikerspiegelverstorende werking verminderen van | Prednison. |
| Cranberry(sap) | Verbetert mogelijk de werking van | Antibiotica bij blaasontstekingen. |
| Vermindert de werking van | Warfarine. | |
| Curcumine | Kan de werking versterken van | Antistollingsmiddelen en antitrombotische medicatie. |
| Verbetert mogelijk de werking en vermindert de bijwerking van | Anti-epileptica, cytostatica, insuline, methotrexaat, sulfalazine, mesalazine, NSAID’s, immuunsupressiva. | |
| Echinacea | Vermindert mogelijk de werking van | Immuunsysteem onderdrukkende medicatie. |
| Niet geschikt voor mensen met auto-immuunziekten, medicijnen die het immuunsysteem onderdrukken. | Niet geschikt voor mensen met auto-immuunziekten, medicijnen die het immuunsysteem onderdrukken. | Niet geschikt voor mensen met auto-immuunziekten, medicijnen die het immuunsysteem onderdrukken. |
| Foliumzuur (2) | Verbetert de werking van | Antidepressiva (de meeste soorten). |
| Gember, overmaat | Versterkt mogelijk de werking van | Antistollingsmiddelen. |
| Ginkgo | Verbetert mogelijk de werking van | Bloeddrukmedicatie en bepaalde medicatie tegen erectiestoornissen. |
| Vermindert de werking van | Mogelijk van bloedverdunners, anti epileptica, antidepressiva, bloeddruk medicatie. | |
| Grapefruit | Kan de werking verminderen van | Heel veel medicijnen. Daarom altijd ruim verspreid van medicijninname gebruiken. |
| Guargom | Vermindert mogelijk de opname van | Antibiotica, anticonceptie, paracetamol. |
| Versterkt mogelijk de werking van | Medicijnen als metformine. | |
| Knoflook, overmaat | Versterkt mogelijk de werking van | Antistollingsmiddelen. |
| Kruisbloemigen, overmaat (zoals broccoli, kool, spruitjes, radijs en waterkers) | Vermindert de werking van | Astma-medicatie (vooral theofylline). |
| Mariadistel (Silybum Marianum) | Kan theoretisch de werking verminderen van | Alle medicijnen: het versterkt de leverfuncties: daarmee zouden medicijnen versterkt kunnen worden afgebroken. |
| Melatonine | Versterkt mogelijk de werking van | Benzodiazepines, warfarine en bloeddrukverlagende medicijnen. |
| Vermindert mogelijk de werking van | Warfarine en bloedglucose verlagende medicijnen. | |
| Olijfolie | Beschermt mogelijk tegen de bijwerking van | NSAID’s. |
| Passiflora | Kan de werking versterken van | Rustgevende medicatie (sedativa), antistollingsmiddelen. |
| Probiotica | Vermindert de bijwerking van | Antibiotica (wel 3 uur tussen inname antibiotica en probiotica laten). |
| Rode klaver, overmaat | Vermindert mogelijk de werking van | HRT, tamoxifen, antistollingsmiddelen. Omdat het de leverfuncties ondersteunt, kan dit theoretisch leiden tot een verhoogde afbraak van medicijnen. |
| Sint-janskruid | Vermindert de werking van, door te snelle afbraak ervan in de lever | Heel veel medicijnen; hartmedicatie, anticonceptie, bloedverdunners, anti-epileptica etc. |
| Sojamelk (1) | Vermindert de werking van | Warfarine, levothyroxine. |
| Teunisbloemoliepreparaten | Vermindert mogelijk de werking van | Van ontstekingsremmende medicatie als corticosteroïden, anti-epileptica, bètablokkers en antipsychotica. |
| Valeriaan | Versterkt mogelijk de werking van | Rustgevende medicatie (sedativa) of andere medicijnen die het zenuwstelsel beïnvloeden. |
| Vezels | Vermindert de opname van | digoxine, lithium en levodopa. |
| Verbetert de werking van | Statine. | |
| Vitamine B1, B6, B12 (3) | Verbetert de werking van | Diclofenac. |
| Versterkt de werking van | Nortryptiline. | |
| Vitamine B6 (bij 25 mg, zeker in combinatie met B11, B12 en magnesium bij gelijktijdige inname) | Vermindert de werking van | Anticonceptie. |
| Vitamine E (4) | Verbetert de werking van | Acetylsalicylzuur (aspirine) en mogelijk ook van insuline en levodopa. |
| Vitamine K-rijke groente (kool, bladgroente etc.), overmaat | Vermindert de werking van (daarom niet plotseling grote hoeveelheden ervan gaan eten of je waardes extra laten controleren) | Antistollingsmiddelen als acenocoumarol. |
| Wilgsupplementen (Salix alba) | Versterkt de werking van | Antistollingsmiddelen en salicylaten (als acetylsalicylzuur). |
| Zaagbladpalm (Sereoa repens) | Vermindert mogelijk de werking van | Anti-androgenen, Anticonceptie, HRT. |
| Zout | Te veel zout vermindert de werking van, te weinig zout kan zorgen voor een te sterke werking van | Lithium. |
| Zuivel | Vermindert de werking van | Antibiotica, bisfosfonaten, bisacodyl, methotrexaat. |
| Zuivel (melk) | Verbetert bij gelijktijdige inname de werking van | Nitrofurantoïne (urineweginfecties). |
Bronnen
Bronnen: http://www.merckmanual.nl/mmhe..., Interacties tussen voedingsmiddelen en geneesmiddelen van Nature/Loes Sissingh-Blok, Wisselwerking tussen medicijnen en voeding drs. BCFM van den Aarsen, Groot handboek geneeskrachtige kruiden/ Dr. Geert Verhelst, Desktop Guide to Complementary and Alternative Medicine/ Edzard Ernst ea, Interacties curcumine en andere geneesmiddelen/Loes Sissingh vanNature 12
Tabel 3: Medicijnen die invloed kunnen hebben op je gewicht, eetlust, stofwisseling of spijsvertering
Het kan ook zijn dat jouw medicijn niet zozeer invloed heeft op voedingsstoffen, maar meer op je gewicht, eetlust, stofwisseling en/of spijsvertering. De meest bekende staan in deze tabel:
| Medicijn | Mogelijke reacties | |
|---|---|---|
| Anticonceptie | Verhoogt de eetlust, neiging tot vocht vasthouden. | |
| Antihistaminica | Stimuleren vaak de eetlust. | |
| Antidepressiva (SSRI’s als seroxat, citalopram en fluoxetine) | Stimuleren de eetlust en leiden daardoor vaak tot gewichtstoename (paroxetine lijkt de meeste gewichtstoename te geven). | |
| Antidepressiva (TCA’s als amitrytilin en clomipranine) | Stimuleren de eetlust, vooral de zin in koolhydraten en leiden daardoor vaak tot gewichtstoename. | |
| Anti-epileptica | Stimuleren vaak de zin in koolhydraten. | |
| Bètablokkers | Verlagen het basaal metabolisme, neiging vocht vasthouden. | |
| Bloedsuikerspiegelverlagende middelen als glicazide en tolbutamide | Stimuleren de eetlust en de aanmaak van vetweefsel. | |
| Clonidine | Stimuleert de eetlust. | |
| insuline | Remt de vetafbraak. | |
| Lithium | Vertraagt de schildklierfunctie, vocht vasthouden, meer dorst. | |
| Statines | Vertragen het basaal metabolisme. |
Bronnen
Bron: van Nature magazine 2012
(1)Cambria-Kiely JA. Effect of soy milk on warfarin effi cacy. Am Fam Physician 2003;68(8):1539-42
(2) Alpert EA. Nutrition and Depression: The Role of folate. Nutr Rev 1997;55(5):145-9 /Coppen A, Baily J. Enhancement of the antidepressant action of fl uoxetine by folic acid: a randomised, placebo-controlled trial. J Affective Disorders 2002;72(3):297-8 / Coppen A,Chaudhry S, Swade C. Folic acid enhances lithium prophylaxis. J Affect Disorder 1986;10:9-13
(3) Kuhlwein A, Meyer HJ, Kleine MW. Therapeutische Anwendung der B-vitamine.Wirkverstärkung von Diclofenac durch die vitamine B1 und b6. VitaMinSpur 1993;8:73-4/ Bruggemann G, Kuhler CO, Koch EM. Results of a double-blind study of diclofenac + vitamin B1, B6, B12 versus diclofenac in patients with acute pain of the lumbar vertebrae. A multicenter study] Klin Wochenschr. 1990 Jan 19;68(2):116-20
(4) Polasek J. Acetylsalicylic acid and vitamin E in prevention of arterial thrombosis. Can J Cardiol 1997;13(5):533-5
