Los van het feit dat voeding letterlijk warm of koud kan zijn, kennen we ook de termen ‘verwarmend of verkoelend voedsel’. Volgens de Ayurveda kan voedsel een verwarmende, verkoelende of neutrale uitwerking hebben.
Vooral voor mensen met een uitgeputte spijsvertering kan het belangrijk zijn hier meer over te weten. En voor mensen die het juist veel te warm hebben, kan het raadzaam zijn om uit te proberen of verkoelend voedsel soelaas biedt. In dit artikel staan we stil bij de voor- en nadelen van letterlijk warm & koud voedsel. En bij verwarmend & verkoelend voedsel.
Bij het ontbijt eet menigeen granen. Wist je dat tarwe bijvoorbeeld een verkoelende werking heeft maar haver en quinoa juist verwarmend zijn? Zie het recept van deze overheerlijke, eiwitrijke, verwarmende crunchy granola zonder toegevoegde suikers. Ideaal voor mensen die bijvoorbeeld onder invloed van stress een uitgeputte spijsvertering hebben.
Je eten op smaak brengen met kruiden en specerijen. Heerlijk en gezond omdat deze ook een werking als antioxidant hebben. Wist je dat ook specerijen worden onderverdeeld in verkoelend of verwarmend? Serveer bij deze overheerlijke Indiase stoofpot hele haverkorrels en je hebt nog een verwarmend ingredient toegevoegd.
Eet je warm of koud voedsel?
Of je liever koud of warm voedsel eet is natuurlijk erg persoonlijk. En logischerwijs ook afhankelijk van het seizoen; in de winter heeft menigeen nu eerder meer zin in een warme soep of stamppot dan in een salade. En wie mee eet met het seizoen kiest bijna automatisch in de lente en zomer voor koude en in herfst en winter voor warm voedsel: In de herfst en winter groeien vooral de gewassen die je moet verhitten. In lente en zomer gewassen die je ook rauw kunt eten. Slim bedacht van Moeder Natuur.
De voordelen van warm voedsel:
En eigenlijk is dit zo logisch als wat: Warm voedsel kost minder energie van je spijsvertering dan koud voedsel. Koud voedsel moet immers eerst in je maag worden opgewarmd tot het op lichaamstemperatuur is. Pas dan kunnen al jouw (spijsverterings)enzymen en sappen inwerken op je voedsel en het in kleine deeltjes splitsen. Energie is iets waar je lichaam heel zuinig mee om moet gaan: ALLE functies en processen in je lichaam en brein zijn immers afhankelijk van energie. Lees verder in de inleiding van mijn boek “Op weg naar meer energie’
Heb je in de herfst of winter meer energie nodig om jezelf warm te houden? Dan is het dus minder logisch om energie te ‘verspillen’ aan het opwarmen van koud voedsel. Ook in tijden van chronische stress, waar alle energie eigenlijk gebruikt wordt om jou hier optimaal doorheen te loodsen, is het wellicht logischer om voedsel te kiezen dat al warm is. Luister hier ook mijn verhaal erover bij Gezondheidsnieuwsradio.nl
Een paar voordelen van koud/onverhit voedsel:
Het voordeel van onverhit/rauw voedsel is dat het enzymen (katalysatoren voor je stofwisseling) bevat. Eten dat verhit is geweest bevat deze niet meer. Ook bevat onverhit/rauw voedsel is veel gevallen logischerwijs natuurlijk meer vitamines. Ik ga hier niet in op alle voor-/nadelen van rauw voedsel. Maar je kunt verder lezen in dit artikel.
Omdat rauw voedsel verteren veel meer energie van je spijsvertering kost dan het eten van warm/gekookt voedsel kan het zinvol zijn voor mensen met overgewicht om een groter aandeel rauw voedsel in hun dagelijks voeding op te nemen. Maar uiteraard alleen als het goed ‘valt’: Niet voor niets geldt het gezegde: “Niet wat je eet maar wat je verteert komt je ten goede”.
Het beste van twee werelden: elke dag iets rauw en elke dag verhit voedsel:
B-vitamines bijvoorbeeld zijn zeer gevoelig voor verhitting. Door je voedsel te bakken, braden, ‘magnetronnen’, koken of frituren vernietig je een groot deel van de aanwezige B-vitamines*. Elke dag ook rauw voedsel eten, is dus een ‘must’ om meer B-vitamines binnen te krijgen. Edelgistvlokken bevatten flink wat vitamine B, waaronder B1, en zijn eenvoudig in je voedingspatroon in te passen. Samen met kamut, noten en zaden levert deze overheerlijke Kamut spaghetti je een prachtige hoeveelheid B-vitamines, zowel B1 als vitamine B3.
* Ook al doe je dat niet zelf, in je eigen keuken: ook pasteurisatie van zuivel vernietigt veel van de B-vitamines. Gefermenteerde rauwe zuivel kent dit probleem daarom niet.
Disbalans in je darmen? Een uitggeputte spijsvertering?
Chronische stress is een van de oorzaken waardoor je spijsvertering niet optimaal meer functioneert.
Chronische stress heeft al vaak flink wat gevolgen voor je stemming en breinvitaliteit. Daarom is het ook zo belangrijk om je spijsvertering optimaal te ondersteunen in tijden van chronische stress. Darmen die uit balans zijn hebben namelijk ook weer heel veel invloed op je stemming. Zie verder mijn artikel Psychobiotische bacteriestammen.
Door allerlei omstandigheden (bijvoorbeeld antibiotica kuren, chronische stress, teveel suikers etc) kan je spijsvertering uitgeput raken. Of kan er in je darmen een disbalans ontstaan. Verwarmend voedsel eten kan dan één van de dingen zijn die jouw spijsvertering een handje helpen. Maar alleen verwarmend voedsel zal niet voldoende zijn. Dit zijn de tips die je darmgezondheid een dienst bewijzen. Of je nu wel of geen klachten hebt:
Een aantal basisvoorwaarden voor gezonde darmen (uit mijn boek ‘Je Brein vitaal’):
- Variatie
- Vezels
- Vitaliteit
- Vocht
- Vet (vermijd geraffineerde- en transvetten)
- Vermijd stress (of loods je zelf zo goed mogelijk door een periode van chronische stress)
- Verwarmend voedsel
- Fermentatie
- Vermijd snelle suikers
- Koester je maag
- Eet chlorofyl
- Beperk het aantal eet- en drinkmomenten (tot 3 x per dag als je gezond bent)
Twee vliegen in één klap: tussendoortjes die verwarmend zijn en je darmgezondheid ondersteunen.
Je eten zo kiezen, zeker als je tussendoortjes eet (omdat die in het gemiddelde Nederlandse eetpatroon zo’n 35% van je totale calorie-inname in beslag nemen) is een weldaad voor je darmen. Kies je die tussendoortjes ook nog eens zo dat ze overwegend verwarmende ingrediënten bevatten, dan maak je mooi stappen: het gros van onze tussendoortjes is én verkoelend (tarwe, suiker, koezuivel zijn veelgebruikte ingrediënten), én vezelarm en leveren geen bijdrage aan je energievoorziening. Zie verder het weetje ‘Nodig je darmbacteriën ook uit als je een tussendoortje eet.’
Deze heerlijke zoete aardappelmuffins zijn overigens ook erg lekker, voedzaam en verwarmend als je ze als ontbijt eet.
Verwarmend voedsel
- Kruiden/specerijen: Anijs, asa foetida, basilicum, cayenne, fenegriek, kaneel, gember, kardemom, kruidnagel, kurkuma, nootmuskaat, karwij, rozemarijn, tijm, vanille, venkel, knoflook, gemalen paprika
- Groenten: Boerenkool, paprika, pastinaak, prei, pompoen, ui, venkel, wortel, rodekool, zoete aardappel
- Fruit: Abrikoos, kers, perzik, framboos
- Granen: Quinoa, haver, zoete rijst, amarant
- Zuivel: Geiten- en schapenzuivel
- Noten, zaden, oliën: Kastanje, pistache, sesamzaad/-olie, walnoot(olie), pijnboompitten
- Vlees/vleesvervangers: Eend, kip, paard, lam, rund (Neutraal zijn: Tempe, peulvruchten: bruine en witte bonen, kapucijners, kikkererwten, nierbonen, ei)
Bron + de uitgebreide lijst van verwarmende voedingsmiddelen op de site van natuurdietisten.nl
Een ‘pizza’ bodem van quinoa, boerenkool en rozemarijn: waar tarwe verkoelend is, is quinoa juist verwarmend.
Verkoelend voedsel
Rabarber kwarktaart: Een verkoelend ontbijt (of feesttaartje) met koe-kwark, rabarber, rode bessen en aardbeien.
Verkoelende andijviestamppot. Met neutrale (noch verwarmend, noch verkoelend) aardappelen. Lekker met een verkoelende komkommersalade.
Heb je het juist veel te warm (door bijvoorbeeld overgangsklachten of histamine gerelateerde klachten)? Kijk dan eens of veel meer verkoelend voedsel je een dienst kan bewijzen.
- Kruiden/specerijen: Dragon, pepermunt, selderij
- Groenten: Andijvie, artisjok, asperge, aubergine, avocado, bleekselderij, broccoli, champignons, chinese kool, courgette, kiemen (alfalfa, daikon- en tuinkers), komkommer, radijs, rettich, sla, spinazie, taugé, tomaat, waterkers
- Fruit: Aardbei, appel, banaan, bessen, grapefruit, kiwi, mandarijn, mango, meloen, papaya, peer, pruim, rabarber,
- Granen: Rogge, rijst, spelt, tarwe
- Zuivel: Karnemelk, koeyoghurt, (slag)room
- Noten, zaden, olie: Avocado-olie, hennepolie, lijnzaadolie, olijfolie, tarwekiemolie
- Vlees/vleesvervangers: Kalkoen,Tahoe, Mungbonen, sojamelk, sojayoghurt, sojaroom, sojabrokjes, Quorn
Bron + uitgebreide lijst zie deze link op de site van natuurdietisten.nl
Neutraal voedsel
En als laatste wil ik toch nog even de categorie eiwitrijke voedingsmiddelen – die noch verwarmend, noch verkoelend zijn- noemen. Ttempeh, peulvruchten als bruine en witte bonen, kapucijners, kikkererwten, nierbonen en ei. Mooie eiwitbronnen voor iedereen dus. Ik ben zelf erg fan van de voedzame pasta’s die er van allerlei peulvruchten gemaakt worden: rode linzen pasta, kikkerwten lasagne, veldbonen tagliatte of spaghetti etc. Zie deze link voor het recept van een heerlijke peulvruchten pasta bowl.
Wat betreft kruiden en specerijen om de bowl op smaak te maken kun je dan kiezen voor neutrale, verkoelende of verwarmende kruiden. Wat je wenst!
