In mijn jeugd speurde ik de omgeving altijd af naar de mooiste en lekkerste paardenbloemen voor mijn konijnen. Nu doe ik dat nog steeds, maar dan voor onszelf. Er zijn steeds minder bittere voedingsmiddelen in ons eetpatroon. De eenzijdige combi van zoet, vet en smaakversterkers in het gemiddelde eetpatroon maakt dat we bitter ook steeds minder waarderen. Daarom zijn veel groentes zo veredeld dat ze minder bitter zijn. En toch….bittere stoffen zijn onmisbaar om ons spijsverteringsvuurtje brandend te houden. Paardenbloem wakkert vooral het vuurtje van je lever/gal systeem aan. Je hormonen, brein en darmen zullen je dankbaar zijn. Sla je slag in de gratis supermarkt van Moeder Natuur om dit pareltje regelmatig te verzamelen. In zachte winters is ie zelfs het hele jaar te verzamelen.
De lange medicinale geschiedenis van de paardenbloem
Jouw dokter mag jou dan misschien nog nooit hebben geadviseerd om iets met paardenbloemen te doen in je voedingspatroon, dat was wel anders bij de oude geneesheren. Het spreekwoord “Niet wat je eet maar wat je verteert, komt je ten goede” stamt van eeuwen terug. Uit de tijd dat oude geneesheren onderwezen dat alle ziektes hun oorsprong in de darm en spijsvertering hadden. Om eten überhaupt te kunnen verteren moet:
- het verteerbaar zijn (veel van ons huidige voedsel bevat onverteerbare transvetten en vulstoffen)
- de spijsverteringscapaciteit in je lijf op orde zijn. Daar heb je gezonde darmen maar ook liters spijsverteringssappen voor nodig: speeksel, maag-, alvleesklier-, gal en darmsappen. Wist je dat oude geneesheren ook klachten als woede, boosheid, humeurigheid en een opvliegend gedrag aan een verstoorde werking van de spijsvertering (vooral de gal) toedichtten? Ook de traditionele Chinese geneeskunde wijst bij heel veel klachten wat betreft stemming naar de lever en galwerking.
Die vertering en spijsverteringscapaciteit is bij veel mensen een aandachtspunt. Onder andere door het Westerse voedingspatroon dat veel disbalans in onze darmen kan brengen door de vezelarmoede en gebrek aan vitale stoffen. Maar denk ook aan het hoge stressniveau dat veel mensen ervaren. Onze spijsvertering wordt aangestuurd door ons zogenaamde parasympatische zenuwstelsel (rust, reparatie, herstel, slaap, spijsvertering). In tijden van chronische stress wordt dit zenuwstelsel vaak overruled door het sympathische zenuwstelsel (actie, alertheid, beweging) En dat kan flink ten koste gaan van onze spijsvertering. Weet dus wat je eet bij chronische stress.
Een beroemde kruidengeneeskundige uit de Middeleeuwen verkondigde zelfs dat een blaadje paardenbloem, weegbree en duizendblad in het voorjaar de dokter buiten de deur zou houden, de rest van het jaar. Van de meeste kruiden mogen we vanuit de wetgeving niet meer vertellen wat hun heilzame werking is maar van paardenbloem mogen we gelukkig nog steeds iets zeggen: dat het de ‘interne reiniging bevordert’. Het is van oudsher bekend om zijn reinigende werking op lever, nieren en blaas. Daarom werd het in het voorjaar aanbevolen voor de voorjaarsreiniging.
Lees verder in mijn artikel Reiniging en Voedingsadviezen bij een Reinigingskuur.
Paardenbloem vanuit de natuurgeneeskunde bekeken
De Latijnse naam van Paardenbloem is Taraxacum Officinalis. Alle planten met ‘officinalis’ stonden te boek als ‘erkend geneeskrachtig’. Taraxacum is afgeleid van Taraxacis en betekent ‘oogziekte’.
In vroegere tijden ging men er ook van uit dat een bepaald kruid bij een bepaald type mens paste. Zo zou de Paardenbloem vooral geschikt zijn voor mensen die ogenschijnlijk veel sterker lijken dan ze in werkelijkheid zijn. Eigenlijk voor de mensen die niet helemaal zichzelf zijn richting de buitenwereld. Dat put hen en hun spijsvertering uiteindelijk uit. Analoog aan de stevige penwortel lijken de mensen die Paardenbloem nodig hadden ook sterk verbonden te zijn aan materie.
In vroegere tijden werd Paardenbloem daarom ingezet bij:
- vermoeidheid, uitputting
- oogzwakte, vermoeide en overspannen ogen, staar
- lever en galproblemen, galstenen, obstipatie, verhoogd cholesterol
- diabetes (de wortel bevat veel mineralen en inuline. Inuline werkt bloedsuikerspiegelverlagend
- vocht afdrijving, nierstenen
Hoe kun je paardenbloem eten/gebruiken?
Je kunt het op heel veel manieren toevoegen aan je eten. Mijn favorieten zijn:
- jonge malse blaadjes over een salade snipperen/ of door een stamppot mengen.
- het jonge blad drogen en aan een reinigende thee toevoegen
- het jonge blad drogen en aan een pesto toevoegen (kan uiteraard ook met vers blad)
- de wortels goed wassen, in kleine stukjes snijden en fruiten met ui en knoflook.
- de wortels wassen, heel fijn snijden en drogen. Een eetlepel aan eigengebakken brood toevoegen.
- maak van de wortels en de bladeren een tinctuur van jenever. Snijd deze heel fijn, laat het kruid 3-4 weken ondergedompeld staan en zeef het dan af door een doek. Gebruik er een theelepeltje vermengd met water van als je laat eet, zware kost eet. Dit is voor huis-, tuin en keukengebruik. Wil je het echt voor steviger klachten gebruiken dan kun je het best een kant-en-klaar supplement (als tinctuur of capsule kopen)
Op de foto’s hiernaast: pesto met allerlei onkruiden zoals Paardenbloem. En waarom niet wat heerlijke groene onkruiden door je stamppot? Voeg ook daar een paar malse Paardenbloemblaadjes aan toe.
Recepten omkatten met bittertjes uit de natuur
Een van de meest favoriete recepten uit mijn boek Je brein vitaal – Met elke hap een gezonde stap is toch wel de zeewierwrap: voor mij een ultieme combinatie van zuur, zoet, bitter, zout, scherp en umami (de laatste door het zeewier) Een streling voor je smaakpapillen (en je gezondheid) is het als al deze smaken in één gerecht tot uiting komen. Het bittere in dit recept, voor de finishing touch, is de rucola. Maar allemachtig, wat is biologische rucola in de supermarkt duur op dit moment. Mijn ‘vensterbank microgroente’ rucola was nog net niet klaar. Daarom ongelooflijk lekkere ‘bittertjes’ uit de tuin gehaald: paardenbloemen, kleine veldkers en duizendblad. En je raadt het vast al: eigenlijk nog lekkerder dan met alleen rucola. Lees ook verder in dit verhaal over de rijkdom van Eetbare wilde planten in de winter
Wat moderne onderzoeken zeggen over de geneeskracht van Paardenbloem
- Met stip op 1 staat de werking als bitterstof: alle bitterstoffen stimuleren de aanmaak van spijsverteringsappen vanuit maag, lever en pancreas. Vooral de werking op de galaanmaak wordt veelvuldig genoemd. Bij alle klachten die een link hebben met de gal (te weinig aanmaak, ontsteking van de galwegen, galstenen) wordt Paardenbloem dan ook genoemd. Zie het plaatje hieronder welke symptomen er gepaard kunnen gaan.
- Sterke antioxidant capaciteit. (dankzij de vele verschillende polyfenolen) Zie verder mijn artikel over antioxidanten. Het draagt mogelijk ook bij (dankzij deze antioxidant capaciteit) aan het verminderen van de schade door te hoge bloedvetten (hyperlipidemie) (**)
- Verder draagt het bij aan ontstekingsremming. (**) Mogelijk ook bij Inflammatoire darmziekten.(**)
- Het bevat inuline. Een prachtige vezelbron voor vooral onze Bifidobacterien. (**) Zie verder mijn artikel Psychobiotische Bacteriestammen. Een andere prachtige vezelbron is pectine. Zie verder dit uitgebreide schema van vezels.
- Het bevat meer vezels dan bijvoorbeeld sla of spinazie. (**)
- Door de bloedsuikerspiegel/insuline regulerende werking kan Paardenbloem een bijdrage leveren in de preventie van diabetes 2. (**)
- Het bevat choline. Een belangrijke stof voor de aanmaak van onze neurotransmitter acetylcholine. En dat is dan weer een van de belangrijkste neurotransmitters die niet alleen ons brein maar ook ons parasympatische zenuwstelsel (zie hierboven bij stress) in goede banen moet leiden. Zie het plaatje hieronder welke klachten er kunnen ontstaan door verstoringen in de acetylcholine balans. Overigens zijn ei/eidooier, lever en bijvoorbeeld Shiitakes veel rijker aan choline dan paardenbloemblad. Maar het is toch weer mooi meegenomen.
- Het bevat zelfs een kleine hoeveelheid Omega 3 vetzuren.
Bovenstaande symptomen kunnen duiden op een storing in de werking van de gal. Maar dat hoeft uiteraard niet. Alle symptomen kunnen ook door andere verstoringen/ziektebeelden gepaard gaan. Lees verder in mijn artikel over gal.
NB: verhoogde bloedwaardes als Gamma GT, AF (met normale ASAT en ALA waardes) of lage albumine waardes kunnen met galaandoeningen te maken hebben maar dat hoeft niet.
