Lever ontgiftiging

Een optimale ontgiftingscapaciteit belangrijker dan ooit?

In dit artikel ga ik verder in op een item uit mijn artikel 'Goedkoop was nog nooit zo duurkoop'.* Een optimale ontgiftingscapaciteit van je lever lijkt belangrijker dan ooit in ons huidige leven. Werkt je lever optimaal, dan kan hij jouw totale gezondheid, stemming en de rest van je hormoonsysteem zo optimaal mogelijk 'bedienen'. In dit artikel ga ik alleen, en ook nog eens heel kort, in op zaken die je zelf kunt beïnvloeden met voeding. De lever is zo'n complex en veelomvattend orgaan, dat voeding slechts één van de te beïnvloeden factoren is. Overigens wel een heel belangrijke. Voor iedereen is het belangrijk om iets te weten over de detoxificatie, maar zeker voor mensen die medicijnen gebruiken, overgewicht hebben of chronische klachten (veelal chronische onstekingen) hebben. In dit artikel ga ik slechts in op drie van de zeer vele taken die onze lever heeft, maar wel drie erg belangrijke functies.

Gezonde lever vs vette lever

Ga zelf de keuken weer in!

In mijn boek Alles draait om je Hormonen heb ik een heel hoofdstuk gewijd aan de invloed van darmen en lever op je gezondheid. Een van de bladzijdes uit dit hoofdstuk staat hieronder. In het bruine kader lees je waarom zelf je eten maken met vers, divers en onbespoten voedsel zo belangrijk is om je lever te ondersteunen. In dit artikel ga ik daarna dieper in op de 3 leverfuncties die je hormonale gezondheid kunnen beïnvloeden.

Leverfunctie 1: De aanmaak van antioxidant-enzymen

De belangrijkste antioxidant-enzymen die de lever aanmaakt om je te beschermen, zijn:

  • Catalase, afhankelijk van onder andere voldoende ijzer;
  • Glutathion peroxidase, afhankelijk van onder andere koper, mangaan, magnesium en selenium. Maar ook van cysteïne, glycine en glutaminezuur en voldoende B-vitamines.
  • SOD, afhankelijk van onder andere mangaan, zink, koper en ijzer.

Zoals je ziet, is de aanmaak van deze antioxidanten vooral afhankelijk van voldoende mineralen en sporenelementen. "  De concentratie van deze sporenelementen heeft een significante invloed op de activiteit van antioxidant enzymen en dus op de verdediging tegen oxidatieve stress. Zelfs een kleine verandering in het niveau van sporenelementen in het weefsel veroorzaakt een verstoring van hun metabolisme, wat leidt tot het optreden van vele ziekten" aldus dit onderzoek. (6) Ze zullen dus ruimschoots in je voeding voor moeten komen om de lever in staat te stellen ze te maken. Helaas zijn deze mineralen en sporenelementen vaak minimaal of te weinig aanwezig in onze voeding. Daarover schreef ik het artikel Goedkoop was nog nooit zo duurkoop. Bovendien zijn bovengenoemde stoffen bij zo veel lichaamsprocessen betrokken dat de lever niet altijd de beschikking over deze stoffen heeft, zeker niet als er bijvoorbeeld sprake is van chronische stress. Magnesium, B-vitamines en zink bijvoorbeeld worden ook grootschalig door je ‘stress-systeem’ gebruikt. En logischerwijs krijgt dat dan als eerste de benodigde stoffen; overleven is natuurlijk belangrijker dan antioxidanten aanmaken.

Tip: Veel vaker wat zeewieren, zeegroenten of algenvlokken aan je eten toevoegen, is een hele simpele en lekkere manier om veel meer mineralen en sporenelementen te eten. Zie bijvoorbeeld het recept van de zeegroente-pasta-salade in mijn boek 'Op weg naar meer energie'.

Zeegroente en zeewieren: een smakelijke boost aan mineralen en sporenelementen.

De beschikking hebben over voldoende antioxidanten is belangrijk voor de gezondheid van elke cel in je lichaam. Hoewel vrije radicalen simpelweg het gevolg zijn van hoe de stofwisseling werkt, is een overmaat aan vrije radicalen in combinatie met te weinig antioxidanten een ware ramp. Dit wordt oxidatieve stress genoemd. Hierdoor beschadigen vitale delen van de cellen, zoals de celwanden, de mitochondriën en het DNA. Dit draagt o.a. bij aan snellere veroudering en meer kans op ziekte(progressie). (1) Oxidatieve stress is één van de oorzaken van laaggradige ontstekingen. Nagenoeg al onze chronische ziektes zijn laaggradige ontstekingen. Laaggradige ontstekingen zorgen op hun beurt weer voor meer oxidatieve stress. Daarom is het zo belangrijk dat je cellen (en zeker de lever) zelf volop antioxidanten aanmaken en dat je bovendien volop beschermende stoffen eet, vooral uit onbespoten groente, fruit, kruiden en specerijen. Het mooie hiervan is dat je ook direct voeding eet die ontstekingsremmend werkt. Klik hier voor het artikel over voeding bij ontstekingen.

De belangrijkste (lever)antioxidant-enzymen die je cellen zelf aanmaken, hebben de volgende taken:

  • Catalase: tegengaan van oxidatie, onschadelijk maken van waterstofperoxide en deze weer omzetten in zuurstof en water
  • Glutathion: deze 'opper-antioxidant' is vooral werkzaam in de lever, waar het toxines neutraliseert van zowel externe als interne oorsprong
  • SOD: belangrijk voor het onschadelijk maken van zuurstof-vrije radicalen, want hoewel zuurstof onontbeerlijk is voor alle leven, werkt een overmaat aan zuurstof(radicalen) zeer beschadigend

Tip: Gebruik van paracetamol is redelijk ingeburgerd. Paracetemol wordt als een onschuldig medicijn gezien. Belangrijk om te weten dat zwavel & glutathion door paracetamol worden vernietigd.

De dubbelfunctie van glutathion

Glutathion wordt wel onze key-antioxidant genoemd. Hoe meer schadelijke stoffen er in de interne of externe omgeving aanwezig zijn, des te meer behoefte we hebben aan deze antioxidant. Glutathion moet namelijk vooral schadelijke stoffen (ook als die in onze eigen spijsvertering ontstaan) en zware metalen (die als vrije radicaal fungeren) onschadelijk maken. Ook 'repareert' het bijvoorbeeld beschadigde (geoxideerde) vetten en eiwitten. Zeker mensen die ziek zijn, medicijnen gebruiken, veel paracetamol gebruiken, veel (oxidatieve) stress hebben, immuunstoornissen hebben, niet-biologisch eten en/of in een vervuilde omgeving wonen/werken hebben een hogere behoefte aan glutathion.

Los van deze belangrijke taak als antioxidant heeft glutathion ook een belangrijke taak als ontgifter. Zie het fragment uit mijn Hormonenboek hiernaast.

De belangrijkste stoffen die door glutathion geschikt worden gemaakt voor uitscheiding zijn: paracetamol, antibiotica, zware metalen, alcohol, koffie, pesticiden, anticonceptiepil, chemokuren, uitlaatgassen, formaldehyde, verf, andere milieutoxines als PAK’s en oplosmiddelen.

De twee fasen van leverontgifting

De twee fasen van ontgifting via de lever

Onze lever heeft voor de diverse types toxines, medicijnen (en natuurlijke/lichaamseigen stoffen die binnen strakke bandbreedtes gehouden moeten worden) specifieke enzymsystemen beschikbaar om juist die stof geschikt te maken voor uitscheiding. In fase 1 worden de stoffen geschikt gemaakt om uitgescheiden te kunnen worden en in fase 2 moet de uitscheiding ook daadwerkelijk plaatsvinden. Als fase 1 zijn werk niet goed doet (of bijvoorbeeld te snel of te langzaam gaat) kan fase 2 niet plaatsvinden. Zoals Marijke de Waal het treffend zegt in haar boek 'Het Energieherstelplan' (3):

  • fase 1 is eigenlijk het verzamelen van vuilnis en het klaarzetten voor de container. (Dit is mogelijk door vetoplosbare schadelijke stoffen wateroplosbaar te maken zodat ze geschikt worden voor fase 2)
  • fase 2 is de vuilnisophaaldienst en recycle-dienst die het afval daadwerkelijk afvoert en/of onschadelijk maakt

Komt de vuilnisophaaldienst niet langs, dan stapelt de vuilnis zich op. En dat is precies wat er ook in je lichaam gebeurt: als fase 1 en 2 niet goed verlopen, moeten de afvalstoffen worden opgeslagen. En dat gebeurt vooral in de vette weefsels als borsten, prostaat, hersenen en de lever zelf (zie verder mijn artikel Goedkoop was nog nooit zo duurkoop).

Citaat: " Als fase 1 te traag gaat kunnen toxines ophopen. Gaat het te snel dan kan het zijn dat fase 2 het niet bijhoudt en toxines toch gaan stapelen. Teken van traagheid: ’s avonds koffie drinken en niet kunnen slapen. Een teken dat fase 1 te snel gaat: vlak voor het slapen koffie drinken en er niets van merken." Maya Shetreat-Klein / Goed Vies

Fase 2: De andere wegen die je lever heeft om stoffen af te breken & uit te scheiden

Naast glutathion heeft je lever nog de beschikking over zeker 6 andere kanalen om stoffen die geschikt zijn gemaakt om af te voeren ook daadwerkelijk kwijt te raken. Dat de lever al deze kanalen heeft, is omdat ze ook elkaars backup zijn: als het ene systeem het wat laat afweten, kan een ander het overnemen. Deze systemen hebben klinkende namen als methylatie, glutathion-conjugatie, sulfatie, conjugatie, sulfoxidatie, glucuronidatie en acetylering. Wat bijzonder is: hoewel ze allemaal andere stoffen ontgiften, hebben ze over de hele linie wel dezelfde voedingsstoffen nodig om hun taken goed te volbrengen. Zeker voor mensen die medicijnen gebruiken of bloot staan aan bepaalde toxines kan het zinvol zijn om te weten door welke 'weg' deze stof ontgift wordt en wat de specifieke voedingsstoffen zijn die dit mogelijk moeten maken. Vandaar de volgende tabel die betrekking heeft op fase 2:

Een paar van de ontgiftingskanalen waar onze lever over beschikt

Stoffen waar je lever nooit een gebrek aan zou mogen hebben

Zoals je in bovenstaande tabellen ziet, gaat het vaak om dezelfde stoffen waar je lever geen gebrek aan zou mogen hebben. Het zijn allemaal stoffen die in je eten zouden moeten zitten om je optimaal gezond door het leven te loodsen. Zoals je leest in het artikel 'Goedkoop was nog nooit zo duurkoop' is het niet zo logisch dat iedereen over voldoende vitale voedingsstoffen beschikt. En wat het nog wat lastiger maakt: al deze B-vitamines, zwavelhoudende voedingsstoffen, magnesium, zink etc. worden door nagenoeg alle vitale processen in je lichaam gebruikt; voor de aanmaak van energie, de aanmaak van 'feel good' stoffen, het in goede banen leiden van chronische stress, het voortplantingssysteem etc. Alle hens aan dek dus om deze stoffen in je voeding te verwerken. En daar waar dat niet lukt in overleg met een deskundige aanvullen met supplementen. Om je op weg te helpen hierbij een aantal tabellen met bronnen van deze vitale stoffen. Veel meer en uitgebreidere tabellen vind je in bijlage K van mijn boek 'Alles draait om je hormonen'. Rcepten die je behulpzaam zijn om al deze voedingsstoffen optimaal in je eten te verwerken vind je in al mijn boeken en op deze website onder recepten.

Goed voor je lever zorgen, is eenvoudiger dan je misschien denkt

  • Ga zelf weer de keuken in, zodat je eten werkelijke voedingsstoffen bevat en je allerlei additieven, smaakversterkers en E-nummers die je lever moet verwerken minimaliseert.
  • Zorg er altijd voor dat een deel van je voedsel onbewerkt, onverhit en vers is. Dit voor de broodnodige B-vitamines. Deze kunnen namelijk slecht tegen verhitting, zuurstof en licht.
  • Kies je vetten met zorg (biologisch, ongeraffineerd, koudgeperst, de nadruk op omega 3 en 9), en zorg voor lage temperaturen (omega 3 nooit boven de 100 graden verwerken en nog liever koud).
  • Kijk waar je xeno-oestrogen kunt uitbannen. Zie mijn artikel over Hormoonverstorende stoffen. Wat niet binnenkomt aan schadelijke stoffen, hoeft ook niet worden afgebroken. Pure winst!
  • Zoals je in bovenstaand schema al zag hebben residuen van bestrijdingsmiddelen een remmend effect op Fase 1. Kijk of je zoveel mogelijk voor biologisch voedsel kunt kiezen:
  • Over de hele linie bevat biologisch voedsel veel minder residuen van bestrijdingsmiddelen: Van de 1.940 biologische voedselmonsters bevatte gemiddeld 6,5% kwantificeerbare residuen van een of meer pesticiden. Voor conventioneel geteeld voedsel lag dit percentage op gemiddeld 44,5%. Je ontlast je lever dus flink door meer biologisch te eten. Zie schema in mijn artikel over Hormoonverstorende stoffen.
  • Maak dagelijks gebruik van bittere voedingsmiddelen. Koop bittere groentes als witlof, spruitjes, rucola etc. Het liefst biologisch, omdat deze nog de werkelijke bitterstoffen bevatten. Eet ook regelmatig artisjokken, duizendblad en paardebloem blad. Bittere voedingsstoffen stimuleren de galwerking. Naast de vertering van vetten heeft gal nog een gigantisch belangrijke taak: de stoffen die door de lever geschikt zijn gemaakt om af te voeren moeten ook daadwerkelijk richting toilet afgevoerd worden. En daar is voldoende gal voor nodig. Klik hier voor het artikel over gal.
  • Verwerk dagelijks kruiden en specerijen in je eten. Het liefst een deel zo uit de natuur of in elk geval onbespoten. Maak je eigen kruidentuintje in je vensterbank, op je balkon of in je tuin zodat je elke dag de beschikking hebt over de beschermende stoffen uit de natuur.
  • Besef dat een gezonde darm een van de belangrijkste voorwaarden is voor een gezonde leverwerking. Een darm die veel schadelijke stoffen produceert (of niet afbreekt), is een grote plaaggeest voor je lever.
  • Zoek makkelijke, simpele oplossingen, zoals deze witlofsalade. Of zoals deze groene spread. Chlorofyl weet schadelijke stoffen in je darm te binden zodat ze afgevoerd worden richting toilet en zo je lever kunnen ontlasten.
  • Zie de andere tips in mijn artikel Goedkoop was nog nooit zo duurkoop en in mijn boeken.

Witlofsalade: koningsmaal voor je lever
Paardenbloemen bevatten veel (unieke) sterke antioxidanten voor o.a. de leverontgifting

Leverfunctie 3: ondersteunen van een gezonde hormoonbalans

Aan het begin van dit artikel noemde ik het al: naast de aanmaak van antioxidant-enzymen en een optimale ontgifting is je lever ook een hoofdrolspeler waar het gaat om hormonen. Schildklierhormonen bijvoorbeeld worden vooral door een gezonde lever geactiveerd. Maar ook oestrogenen en alle 'milieu oestrogenen' (ook wel xeno-oestrogenen genoemd) worden idealiter door een gezonde lever in goede banen geleid. In mijn boek Alles draait om je Hormonen heb ik dit beknopt beschreven. Hieronder de pagina die over de lever en oestrogenen gaat.

Een gezonde lever, onmisbaar voor een gezonde hormoonbalans

Er is heel wat gezondheidswinst te halen door te kiezen voor duurzaam, onbewerkt, vitaal en echt eten. Eten dat je zo optimaal mogelijk voorziet van werkelijke voedingsstoffen, vezels en beschermende stoffen. Eten dat de basis legt voor gezonde darmen en daarmee je lever rust geeft. De energie die jouw lever niet hoeft te steken in het ontgiften van schadelijke en/of nutteloze stoffen kan hij gebruiken voor je hormonale gezondheid. Alles wat met gezondheid en ziekte te maken heeft, heeft een relatie met je hormonen. Ik wens iedereen een zo optimaal mogelijke hormonale gezondheid.

Een laatste tip: Als je lever 's nachts bezig is met eten verteren kan hij niet bezig zijn met de aanmaak van antioxidanten, een optimale ontgifting of je hormonen. Eet en drink 's avonds laat dus liever niet meer. Tenzij er echt een keer iets te vieren is.

Bronnen:

(1) https://www.orthokennis.nl/artikelen/antioxidanten-bij-gezondheid-en-ziekte

(2) Toxines en detoxificatie, wetenschappelijke aanpak of nonsens? / Pures

(3) Het energieherstelplan van Marijke de Waal Malefijt

(4) het Detoxificatiesysteem, Placebo/Nocebo juli/aug 2013

(5)https://www.efsa.europa.eu/en/...

(6)https://pubmed.ncbi.nlm.nih.go...

Over de auteur van dit artikel

Rineke is opgeleid als natuurgeneeskundig- en orthomoleculair therapeut. Ruim 15 jaar lang heeft ze mensen met chronische klachten begeleid in haar praktijk op het gebied van voeding en leefstijl. Inmiddels richt ze zich volledig op het inspireren van mensen om te kiezen voor onbewerkt, gezond, duurzaam en divers voedsel via haar boeken, lezingen, platforms, magazines en trainingen. Omdat het voor veel mensen moeilijk bleek om gezond eten in de praktijk te brengen, begon ze in 2011 boeken te schrijven. 

(H)eerlijke recepten plus uitgebreide achtergrondinformatie om je gezondheid positief te beïnvloeden, vormen in alles wat ze schrijft de rode draad. Het geld van haar bestsellers investeert ze grotendeels in hun biodiversiteitsproject Heerlijk Westerwolds Land. Door een boek te kopen of cadeau te geven ondersteun je niet alleen haar gedachtengoed maar maak je het ook mogelijk dat Rineke volledig onafhankelijk van subsidies, adverteerders of financiers haar jarenlange kennis gratis kan blijven delen.