Ik zag laatst zo’n prachtige brandnetel (zie foto) dat ik er stil van werd. En bedacht dat ik echt eens iets moest schrijven over dit buitengewone, gewone onkruid. Zo alledaags dat we de plant nog amper opmerken. Nou, dat is natuurlijk niet helemaal waar: de brandnetel wordt flink verguisd: door alle stikstofgedoe is deze stikstof minnende plant flink vertegenwoordigd in de natuur en krijgt hij, samen met de braam, een beetje de schuld van het verlies van onze biodiversiteit.
Door onszelf weer brandnetels op ons bord te gunnen, zouden we ons weleens ‘uit de netels kunnen redden.’ (Spreekwoord dat doelt op netelige situaties die opgelost moeten worden) Er zijn immers ongelooflijk veel mensen die niet fit, vitaal of chronisch ziek zijn (op dit moment bijna 10,5 miljoen Nederlanders) En hoewel één voedingsmiddel nooit oorzaak of oplossing kan zijn van klachten, nodig ik je wel uit om te lezen of brandnetel iets voor jou kan betekenen.
Wist je vroegere kruidengeneeskundigen verkondigden dat planten, die zo massaal in je omgeving voorkomen, je iets te bieden hebben? Dat was volgens hen geen toeval, maar een teken dat ‘je medicijn zich op een presenteerblaadje’ aanbiedt.
Verguizing
En uiteraard klopt het dat brandnetel en braam veel ruimte innemen in de natuur. En dat andere planten, die niet zo van stikstof houden, het loodje leggen. Maar dat is natuurlijk niet de schuld van die braam en brandnetel. Zij zijn slechts het signaal. Als we het anders bekijken zouden we misschien blij moeten zijn dat er planten zijn die wel raad weetje met de grote stikstofhoeveelheden in de bodem. Vanwege de vele stikstof wordt de plant overigens ook door heel wat insecten bezocht die stikstof nodig hebben voor hun groei, ontwikkeling en overleving. Op de foto hieronder de Atalanta voor wie de brandnetel dé waardplant is.
Ook als tuinder of boer word je vaak met een schuin oog aangekeken als er brandnetels in je tuin/op je land staan. Dan ben je kennelijk iemand die het niet zo nauw neemt met onkruiden. Terwijl het een machtig mooie plant is als meststof, plaagbestrijder etc. Daarover onderaan dit artikel meer.
En wat denk je van dit citaat? “Brandnetel is een polaire groente in arme landen en onder de lagere sociaaleconomische klassen.” Wat een gemiste kans om het zo te positioneren. En ook al is het armeluisvoedsel, we misgunnen onze gezondheid zoveel door dat niet meer te eten. Je leest het in mijn artikel erover.
Ik schreef ook al eens dit sprookje “vanuit de brandnetel bekeken” vanwege zijn verguisde status.

Buitengewoon, wat brandnetel voor je gezondheid kan doen.
De bladeren, zaden en wortels hebben een hoge voedingswaarde: Ze bevatten flink vezels, mineralen & sporenelementen (20% van de droge massa!), vitaminen en antioxidanten zoals polyfenolen, carotenoïden, rutine, lignanen, quercetine, tannines, luteïne, sterolen. Ook bevat de plant serotonine, acetylcholine, histamine en mierenzuur. (Dat zijn ook vooral de stoffen die de huidirritatie veroorzaken als je de plant aanraakt) En verder is het een belangrijke eiwitleverancier: gedroogde brandnetel bestaat voor 30% uit eiwit. En niet te vergeten…mooie onverzadigde vetzuren. De laatste vooral in de zaden en wortels. En dan natuurlijk de rijkdom aan chlorofyl, zo belangrijk voor onze ontgifting en vitaliteit. En misschien nog goed te noemen dat het (best schaars in onze voeding) silicium voor sterke bindweefsels bevat.
Brandnetels in jouw menu
Hieronder een aantal suggesties hoe je brandnetel zou kunnen gebruiken in je maaltijden:
1) Brandnetelblad als eiwit verhogend ingrediënt in:
- Brood/pizzabodems/pannenkoeken, plaattaarten (als je flink wilt verhogen kies je voor brandnetelpoeder, maar dan krijg je dus wel een groen getint brood/gerecht)
- een plantaardig dieet (als brandnetelpoeder)
- in alle voedingspatronen met (te)veel dierlijk eiwit.
2) Als kruidenthee (kan van zowel vers als gedroogd blad)
3) Gekookt, in soepen, sauzen, stoofschotels, burgers. Op de foto hieronder zie je mijn favoriete reinigende tomatensoep met brandnetel.
4) Geblancheerde toppen in een pesto, smoothie/ sap
Weet je niet hoe je het best brandnetels plukt? Zie dan mijn You Tube filmpje over brandnetels plukken.
- De vele gezonde eigenschappen van brandnetel.
- Ondersteuner bij bloeddruk- en cholesterol verlaging
- Antivirale en antibacteriële eigenschappen
- Antiallergische eigenschappen (omdat het de afgifte van histamine kan remmen en door de quercetine erin)
- Ondersteunt gezondheid en opbouw van haren, botten en huid
- Hormoonbalans: Het draagt bij aan vermindering van PMS, overgangsklachten (vooral opvliegers), prostaatklachten en het stimuleert de melkafgifte bij vrouwen die borstvoeding geven. Mogelijk kan het zelfs bijdragen aan een verbetering van de vruchtbaarheid. De hormonale werking van brandnetel lijkt vooral te maken te hebben met de lignanen erin (fyto-oestrogenen), de aromatase-remmende eigenschappen en zijn rol ten aanzien van SHBG (het seks-hormoon-binding-globuline) dat ervoor zorgt dat de er maar een deel van de geslachtshormonen ‘vrij’ is en de rest gebonden is, zodat deze niet kunnen aandokken op onze celreceptoren. Brandnetel lijkt het ‘aandokken’ van hormonen op prostaatcellen te kunnen verminderen (in proeven vaak in combinatie met Serenoa Repens)
- Ondersteuning bij diabetes 2 (door verlaging van de nuchtere glucosespiegels)
- Bescherming tegen IBD (Inflammatory Bowel Diseases)
- Verlaging van ontstekingsbevorderende stoffen (hs-CRP, IL6, Il8, cytokines etc.) Ontstekingsremming effecten zijn vooral onderzocht bij reumatoïde artritis, IBD, terugkerende blaasontstekingen en prostaatklachten. Maar ook bij huidontstekingen als eczeem, psoriasis, netelroos en zweren draagt het bij aan vermindering van de klachten.

- Mogelijk preventief ten aanzien van kanker(progressie).
- Verbetering van onze directe antioxidantstatus en interne/indirecte antioxidantystemen (SOD, Catalase, glutathion) Zie verder het Weetje over de leverontgifting.
- Ondersteunt de spijsvertering (bijvoorbeeld de aanmaak van maagzuur) en de ontgifting.
- Ondersteunt in de afvoer van urinezuur (zie ook weetje jicht)
- Beschermt tegen de vorming van nierstenen (vooral calcium- en oxalaatstenen)
- Antibacteriële eigenschappen (tegen zowel gram negatieve als gram positieve bacteriën zoals Bacillus cereus , Staphylococcus aureus , Klebsiella pneumoniae, Staphylococcus epidermidis en Escherichia coli ) En ten aanzien van ons darmmicrobioom wordt Clostridia nog specifiek genoemd. Dit maakt dat brandnetel ook kan bijdragen aan het voorkomen van een disbalans in onze darmen. Ook in de strijd tegen schimmels als Candida en Aspergillus lijkt brandnetel zijn diensten te bewijzen.
Wist je dit over brandnetels en reumatische klachten?
Vroeger werden, bij gebrek aan medicijnen tegen ernstige reumaklachten, mensen vaak op de pijnlijke gewrichten ‘geslagen’ met brandnetelbladeren. Dit verminderde ontstekingen en pijn. In een onderzoek bij 18 mensen leek een kompres met brandnetelblad de klachten van 17 mensen inderdaad te verlichten. (Uiteraard wel met de tijdelijke typische brandnetel huiduitslag)
Citaat uit een onderzoek: “In een klinische proef met 37 mensen met acute artritis bleek 50 g gestoofde brandnetelbladeren dagelijks geconsumeerd, gecombineerd met 50 mg diclofenac, even effectief te zijn als de volledige dosis van 200 mg diclofenac gedurende een periode van twee weken.”
Foto hierboven: brandnetel met de haren (trichomen) die afbreken bij aanraking. Ze doorboren dan de huid ‘doorboren’ en spuiten dan hun mierenzuur, histamine, serotonine, acetylcholine in ons lijf. Dat brengt de pijnstilling en ontstekingsremming op gang.
PS; wist je dat je naast de brandnetel heel vaak weegbree of hondsdraf ziet staan? Heb je je onbedoeld geprikt aan brandnetels dan kun je een van deze planten fijnwrijven en over de jeukbultjes wrijven.
Andere toepassingen voor brandnetel
- Als vezel voor kleding of touw
- Het is een belangrijke waardplant voor bijv. de Atalanta vlinder (en nog zo’n 40 andere insecten)
- Als brandnetelgier/brandnetel-aftreksel bij plaagbestrijding (luizen, rupsen, meeldauw, motten, mijten etc.) in de natuurlijke teelt.
- Als vloeibare meststof /groeistimulator/vitalisator in de natuurlijke teelt.
- Als compostversneller/verbeteraar
- In diervoeding (als immuun ondersteuner, anti-parasitair middel, als bevorderaar van de eierproductie, als ‘multi-vitamine’ etc.)
- En in de industrie wordt het gebruikt om het chlorofyl eruit te halen als groene kleurstof.

Hierboven mijn absolute topboek uit de jaren ’70 die van alles verteld over gezonde teelt, gezonde bodems en natuurlijke plaagbestrijders als brandnetel. Net als het prachtige boek hiernaast.

Waarschuwingen
- De plant is een opruimer en kan daardoor ook flinke hoeveelheden zware metalen opslaan in zijn blad. Maar ook metalen als koper en zink. Deze zijn weliswaar nodig voor de menselijke gezondheid maar enkel in zeer kleine hoeveelheden. Dus pluk op zo schoon mogelijke plekken en overdrijf je inname niet. De mens is divertarier en gedijt bij zoveel mogelijke verschillende voedingsmiddelen.
2. Gebruik het zeker niet overmatig, zeker niet bij:
- Zwangerschap/borstvoeding (tenzij extra borstvoeding juist gewenst is)
- Kinderen jonger dan 12 jaar
- Allergieën/allergische huiduitslag.
- Overgevoeligheid voor de plant
- Bij het gebruik van bloedverdunners (omdat brandnetel vitamine K bevat)
- Bij een slechte nierfunctie (omdat brandnetel een ‘natuurlijk plaspil effect’ heeft)
Voor elk kruid (en ook het gros van onze voeding geldt) “Niets is gif en alles is gif. De dosis bepaalt.” Als je brandnetel inzet om huidklachten te verlichten kan het juist extra huidklachten geven als je er te veel van gaat nemen gedurende een langere tijd.
De vaakst gestelde vragen over brandnetels:
Er is zelden een groep bij ons op het land geweest die deze vragen niet stelde. Vandaar alvast de antwoorden:
De standaardvraag die door 9 op de 10 mensen gesteld wordt als het gaat om brandnetels/wildpluk: “Stel dat er een hond overheen geplast heeft.” Ik snap dat mensen dat niet willen, dus op schone plekken plukken blijft de beste keuze. Maar wat ik hieraan nooit helemaal begrijp, is dat het gros van onze groenten en fruitsoorten in de supermarkt ‘bepist zijn met pesticiden’. Zie de PesticideEetwijzer. En dat het gros van de mensen dat blijft kopen, zelfs als er een -soms maar iets duurdere- biologische variant naast ligt. Dat lijkt me vele malen erger dan pies van een hond. Dat kun je eraf wassen en door het koken vernietigen, de ‘for ever chemicals’ niet.
De tweede vraag die bijna altijd gesteld wordt, gaat over het nitraat in brandnetels. We zijn natuurlijk jaren bang gemaakt voor nitraatrijke groente. Nu blijkt nitraat zelfs een voordeel te zijn, voor bijvoorbeeld bloeddrukverlagin Het voedingscentrum heeft dan gelukkig ook eindelijk dit advies gepubliceerd: “Uit de nieuwe analysegegevens blijkt dat het eten van nitraatrijke groente een verwaarloosbaar risico vormt voor de gezondheid. Daarom vervalt het advies om niet meer dan 2 keer per week nitraatrijke groente te eten.”
Maak je eigen kruidenthee eens. Met wat brandnetel en andere kruiden die je lekker vindt. Pure brandnetelthee (zonder andere kruiden) zou je niet te vaak en te lang achter elkaar moeten drinken.
Brandnetelblad kun je prima als spinazievervanger gebruiken. Erg lekker om het samen met ui en knoflook te blancheren en als topping te gebruiken op bijvoorbeeld deze mediterrane plaattaart.
Bronnen/referenties:
De referenties/bronnen van de artikelen met een doorverwijzing vind je in het betreffende artikel. Dit zijn de refenties van de in dit artikel geciteerde bronnen. Let op: niet alle onderzoeken zijn gedaan op mensen (maar in een lab), sommige onderzoeken zijn gedaan op specifieke doelgroepen (mensen met diabetes, overgewicht of IBD, sommig onderzoeken zijn gedaan met supplementen en niet met voeding.
- Bhusal KK, Magar SK, Thapa R, Lamsal A, Bhandari S, Maharjan R, Shrestha S, Shrestha J. Nutritional and pharmacological importance of stinging nettle (Urtica dioica L.): A review. Heliyon. 2022 Jun 22;8(6):e09717. doi: 10.1016/j.heliyon.2022.e09717. PMID: 35800714; PMCID: PMC9253158.
- Raouia Dhouibi, Hanen Affes, Maryem Ben Salem, Serria Hammami, Zouheir Sahnoun, Khaled Mounir Zeghal, Kamilia Ksouda,Screening of pharmacological uses of Urtica dioica and others benefits, Progress in Biophysics and Molecular Biology, Volume 150, 2020, Pages 67-77,
- Abi Sleiman M, Younes M, Hajj R, Salameh T, Abi Rached S, Abi Younes R, Daoud L, Doumiati JL, Frem F, Ishak R, Medawar C, Naim HY, Rizk S. Urtica dioica: Anticancer Properties and Other Systemic Health Benefits from In Vitro to Clinical Trials. Int J Mol Sci. 2024 Jul 8;25(13):7501. doi: 10.3390/ijms25137501. PMID: 39000608; PMCID: PMC11242153.
- Ghorbanibirgani A, Khalili A, Zamani L. The efficacy of stinging nettle (urtica dioica) in patients with benign prostatic hyperplasia: a randomized double-blind study in 100 patients. Iran Red Crescent Med J. 2013 Jan;15(1):9-10. doi: 10.5812/ircmj.2386. Epub 2013 Jan 5. PMID: 23487561; PMCID: PMC3589769.
- Schöttner M, Gansser D, Spiteller G. Lignans from the roots of Urtica dioica and their metabolites bind to human sex hormone binding globulin (SHBG). Planta Med. 1997 Dec;63(6):529-32. doi: 10.1055/s-2006-957756. PMID: 9434605.
- Jaiswal, Varun, and Hae-Jeung Lee. 2022. “Antioxidant Activity of Urtica dioica: An Important Property Contributing to Multiple Biological Activities” Antioxidants 11, no. 12: 2494. https://doi.org/10.3390/antiox11122494
- Randall C, Meethan K, Randall H, Dobbs F. Nettle sting of Urtica dioica for joint pain–an exploratory study of this complementary therapy. Complement Ther Med. 1999 Sep;7(3):126-31. doi: 10.1016/s0965-2299(99)80119-8. PMID: 10581821.
- Randall C, Randall H, Dobbs F, Hutton C, Sanders H. Randomized controlled trial of nettle sting for treatment of base-of-thumb pain. J R Soc Med. 2000 Jun;93(6):305-9. doi: 10.1177/014107680009300607. PMID: 10911825; PMCID: PMC1298033.
- Motamedi H, Seyyednejad SM, Bakhtiari A, Vafaei M. Introducing Urtica dioica, A Native Plant of Khuzestan, As an Antibacterial Medicinal Plant. Jundishapur J Nat Pharm Prod. 2014 Oct 11;9(4):e15904. doi: 10.17795/jjnpp-15904. PMID: 25625045; PMCID: PMC4302403.
- Maričić, B.; Radman, S.; Romić, M.; Perković, J.; Major, N.; Urlić, B.; Palčić, I.; Ban, D.; Zorić, Z.; Ban, S.G. Stinging Nettle (Urtica dioica L.) as an Aqueous Plant-Based Extract Fertilizer in Green Bean (Phaseolus vulgaris L.) Sustainable Agriculture. Sustainability 2021, 13, 4042. https://doi.org/10.3390/su13074042
- Peterson, R.; Jensen, P. Effects of nettle urtica dioica water on growth and mineral nutrition of plants ii. pot culture and water culture experiments. Biological Agriculture and Horticulture 4(1): 7-18 1986
- Ziaei R, Foshati S, Hadi A, et al. The effect of nettle (Urtica dioica) supplementation on the glycemic control of patients with type 2 diabetes mellitus: a systematic review and meta-analysis. Phytother Res. 2020;34(2):282-294.
- https://www.sciencedirect.com/topics/biochemistry-genetics-and-molecular-biology/urtica-dioica
- Kregiel D, Pawlikowska E, Antolak H. Urtica spp.: Ordinary Plants with Extraordinary Properties. Molecules. 2018 Jul 9;23(7):1664. doi: 10.3390/molecules23071664. PMID: 29987208; PMCID: PMC6100552.
- Groot handboek geneeskrachtige planten/ Dr. Geert Verhelst.