Granen: verguisd en bejubeld

De publieke opinie over de gezondheid van bepaalde voedingsmiddelen verandert regelmatig. Wat eerst bejubeld wordt, wordt soms later verguisd en andersom. Zo ook met granen: Hildegard van Bingen (een vooraanstaand natuurgeneeskundige die zo’n 800 jaar geleden leefde) prees een graan als spelt bijna de hemel in: “Spelt maakt gezond bloed, geeft een rein gemoed en de gave van blijheid”.

Maar in bepaalde stromingen als het Paleo dieet, koolhydraatarme of ketogene dieten en in boeken als Broodbuik en Het Glutengevaar wordt graan gezien als (hoofd)schuldige van heel wat kwalen, ongemakken, ziekten en overgewicht. Dat leidde tot heel wat 'graan mijdende mensen'. Verwarring bij menigeen toen in oktober 2018 een groot onderzoek (15) werd gepubliceerd: we zouden toch echt dagelijks zo'n 50-55% koolhydraten(groente, fruit, volle granen) moeten eten, aangevuld met vooral plantaardige eiwitten en vetten om zo gezond mogelijk oud te worden. Wederom verwarring door boeken als De Plantparadox die de lectines in granen, peulvruchten, noten en ook groentes als boosdoener aanwijst voor heel wat ziektes. En om de verwarring compleet te maken: in 2021 verscheen een nieuw Cambridge onderzoek dat aantoonde dat volkoren granen beschermen tegen hart-en-vaatziekten, overgewicht, hoge bloeddruk en diabetes 2.(38) De hoogste tijd voor wat ins & outs over een groep voedingsmiddelen die wereldwijd heel wat monden voedt.

Wat zijn gluten eigenlijk?

Gluten (afgeleid van het Latijnse woord voor lijm) zijn eiwitten in granen. Gluten bestaan uit twee fracties: gliadine en glutenine. Het zijn toxische stoffen die door het graan worden aangemaakt om zich te beschermen tegen vraat, schimmels, micro-organismen etc.

Nu klinkt dat heel heftig: een toxische stof. Echter, alle beschermende en geneeskrachtige stoffen in planten, kruiden, groente, fruit etc. zijn in wezen de toxische stoffen van dat voedingsmiddel. Heel simpel uitgelegd; een heel klein beetje toxische stof geeft een soort prikkel aan ons lichaam waardoor we een duwtje in de gezonde richting krijgen. (hormesis genoemd) Vergelijk het maar met een sporter die zichzelf telkens een kleine, nieuwe trainingsprikkel moet geven om tot een verbetering van zijn prestaties te komen.

Het wijdverbreide misverstand over ‘het niet tegen gluten kunnen’ is dat we er darmklachten van krijgen. Echter, het gros van de mensen die niet tegen gluten kunnen (tenzij het gaat om mensen met coeliakie), heeft heel andere klachten. Denk aan depressies, stemmingswisselingen, acne, eczeem, chronische vermoeidheid, migraine, fibromyalgie, overgewicht..… eigenlijk te veel om op te noemen. De schatting is dat zo’n 10% van de bevolking deze gevoeligheid voor gluten heeft. Dus als je dit soort klachten hebt en er is geen duidelijk medische oorzaak vastgesteld, overweeg dan eens 4 tot 6 weken geen gluten te eten en kijk of je klachten verminderen. Als er van alles verbetert, lijkt dat uiteraard een teken te zijn dat (teveel) gluten voor jou niet ideaal zijn.


En als je nu denkt ‘zonder gluten houdt mijn eetplezier op’, laat je dan verrassen door de gigantische hoeveelheid mogelijkheden die er zijn zonder gluten. Zie voor de aardigheid eens de vele recepten op mijn website. Het grote voordeel van glutenvrij eten is wat mij betreft dat je VEEL meer variatie in je voeding krijgt. En onbetwist is dat het beste voedingsadvies wat je iemand kunt geven!  En wat ook leuk is: als je zelf je eten gaat maken kun je spelenderwijs ook nog eens heel wat antioxidanten (in de vorm van kruiden, specerijen, groenten en fruit) toevoegen. Zie hiernaast het recept van een courgette brownie.

Granen en graanvervangers met gluten(Pseudo)granen ZONDER gluten
Tarwe, kamut, eenkoorn, emmerkorn Haver
Spelt Teff
Rogge Rijst
Gerst Mais
Triticale Quinoa
Boekweit
Amarant
Gierst/millet
Sorghum
Zonder voldoende vezels is er een groot risico op een darm-disbalans. Door deze darm-disbalans verdraag je mogelijk vezels slecht.

Het gemiddelde Westerse eetpatroon wordt als grootste boosdoener gezien als het gaat om darmklachten. Vooral door het gebrek aan VEZELS en vitale voedingsstoffen voor onze gezondheid-bevorderende-darmbacteriën. De snelste manier om veel van bovenstaande factoren te vermijden is weer baas worden in eigen buik en pan: koken met onbewerkte, diverse en vitale voedingsmiddelen.

Rogge ontbijtkoek met volop vezels voor je darmbacteriën

Rogge heeft, mits je het kunt verteren, een aantal mooie eigenschappen. In een gevarieerde voedingspatroon zou je er prima gebruik van kunnen maken:

  • Het draag bij aan verlaging van het LDL-cholesterol. Dit vooral door de lignanen erin. 
  • Het verbetert bovendien de hele cholesterolstofwisseling door een gezondere productie van galzuren. 
  • Het zou ook het risico op leverontstekingen mede verlagen. Zie verder het weetje over gal.

Zie verder het weetje over Rogge (inclusief de bronvermeldingen)


Zijn het de gluten? Of zijn het je darmen?

Zo’n 60% van de mensen met darmklachten reageert op gluten. Bij mensen zonder darmklachten ligt dit percentage op zo’n 27%. Aangezien een groot deel van de westerse mensen spijsverteringsklachten heeft (door talrijke redenen als te veel antibiotica in de voeding, te veel stress, te veel gluten en suikers, medicijnen, bewerkt voedsel, te weinig vezels, gezond vet en vocht in de voeding), is het ook het overwegen waard om het darmprobleem te verhelpen en te kijken of gluten (niet uit moderne tarwe) dan wel weer getolereerd worden. Een beetje een kip-ei-verhaal dus. In de praktijk zag ik dat het gros van de mensen na verandering van voeding en leefstijl toch weer met mate gluten, zeker uit oude granen, kon eten. Moderne tarwe bleef vaak wel lastig. Maar zie de rest van dit verhaal: dat kan ook met andere oorzaken te maken hebben.

Misschien moeten we het glutenprobleem toch wat breder proberen te zien. Je kunt één voedingsmiddel of stofje volgens mij niet als schuldige bestempelen. Het gros van de tarweproducten in de schappen van de supermarkt bevat ook transvetten, melkpoeders, glucose, fructose (ook wel de ‘snelweg naar ziekte en veroudering’ genoemd, zie Weetje AGEs) , allerlei E-nummers en additieven. Zal het glutenprobleem ook niet een beetje de optelsom zijn van al deze lichaamsvreemde stoffen? En zal het ook niet een gevolg zijn van de vele darmproblemen die de westerse bevolking treft? Wie krijgt er überhaupt voldoende vezels, gezonde vetten en vocht per dag om de darmen optimaal te laten functioneren? Welk mens heeft er nog een optimale darmflora met een prachtige diversiteit aan bacteriën om voeding goed af te breken?

Een paar verklaringen voor mogelijke klachten door granen

1) Graan is geen oervoeding

De oermens at geen granen. Hij was immers jager-verzamelaar en had derhalve geen tuintje waar hij graan kon verbouwen. Onze genen hebben dus heel simpel maar weinig kennis gemaakt met granen. Sinds circa 10.000 jaar zouden we graan zijn gaan eten toen we ons gingen settelen en landbouw gingen bedrijven, waarin granen een rol gingen spelen. Onze genen veranderen uitermate langzaam en dat betekent volgens sommige wetenschappers dat we, zo’n 10.000 jaar later, nog steeds niet zijn aangepast aan zo veel ‘nieuw eten’ in onze voeding. Ons huidige voedsel bevat granen (en mais, aardappelen, rijst) in grote overmaat. Het is een interessante vraag of de granen zelf het probleem zijn of de overmaat eraan. Of hoe we deze granen telen en bewerken! Paracelsus leerde zijn studenten honderden jaren geleden al:


Alles is gif en niets is gif. De dosis bepaalt.

Paracelsus

Niet elk graan is helemaal vreemd voor de moderne mens. Een graan als haver blijken we zo’n 35.000 jaar geleden al te hebben gegeten. Als jager-verzamelaar kwamen we haver in de wilde vorm kennelijk toch tegen. Wat zou er dan gebeurd kunnen zijn dat granen in zo’n kwaad daglicht zijn gekomen? Neem alleen al de obesitas-epidemie die volgens sommige wetenschappers het gevolg is van granen/gluten. Lees meer hierover in bijvoorbeeld het boek Broodbuik.

2) Overdaad schaadt: zeer veel voedingsmiddelen bevatten granen/gluten

Nederland is niet alleen het land van het broodje kaas als lunch. De gemiddelde Nederlander eet bijna bij elke maaltijd en elk tussendoortje wel iets van (tarwe)gluten. Niet zelden zie ik mensen die én bij het ontbijt, én bij de koffie, én bij de lunch, én in de middagpauze, én in de namiddag, bij het avondeten én voor de buis iets van gluten eten. Zelfs als je geen brood eet, krijgt de gemiddelde Nederlander heel wat gluten binnen via ander voedsel. Bijna 80% van de producten in de supermarkt bevat gluten, vooral van moderne tarwe. Geen brood eten, betekent dus niet dat we geen gluten meer in onze voeding hebben.

Als u goed wilt eten, kook dan zelf (Chinees gezegde)
Tarwe gluten in producten waar je ze niet verwacht
Pannenkoek van 9 verschillende graansoorten

Een hele simpele manier om minder tarwe en VEEL meer variatie in je voeding aan te brengen is door je eigen meelmixen samen te stellen. Deze kun je tarwevrij, glutenvrij of deels glutenvrij maken. Zie dit overheerlijke recept van deze 9 granen meelmix waar je pannenkoeken, brood, taart, koek, muffins etc. van kunt maken

Het grootste deel van de mensen die niet tegen gluten kan, kan niet tegen de moderne tarwegluten. Vooral niet tegen de fractie gliadine. Onderzoekers uit Wageningen toonden aan dat moderne tarwe de fractie gliadine bevat, maar oude tarwerassen niet/minder. Moderne, veredelde tarwerassen bevatten tot wel 500 x meer (en toxischer) gluten dan oude graanrassen. Met veel meer exorfines bovendien.(16) Het veredelen van tarwe met veel meer toxische gluten wordt als een oorzaak gezien voor de toename van coeliakie patienten. Mensen die niet tegen gluten kunnen (met uitzondering van coeliakie patienten) kunnen in veel gevallen wel tegen de veel minder toxische gluten uit oude graansoorten. Zo wordt bijvoorbeeld van kamut gezegd dat het juist tot verbetering leidt van prikkelbare darmklachten en vermindering van ontstekingen. (7) Ik zag in de praktijk dat vooral mensen met een prikkelbare darm zich alle glutenhoudende granen ontzeggen, terwijl dat niet bij iedereen nodig is/tot verbetering leidde. Voelen wat voeding met je doet is daarom belangrijk.

Kijk maar eens welke supermarktproducten gluten bevatten:
Brood
Crackers en beschuit
Muesli en cruesli
Gebak, koekjes en cake
Alle soorten deegwaren (inclusief filodeeg) en pizza's
Pannenkoeken, tortillia, pitabroodjes, etc.
Chocolademelk
Gemarineerde vleessoorten en vleeswaren
Gekruide vleessoorten, worsten en vleeswaren, imitatiekrab
Gepaneerde voedingsmiddelen
Veel soorten snoep en snacks
Veel soorten ijs en desserts
Alle biersoorten
Geroosterde nootjes, borrelnootjes, chips met een smaakje
Smelt- en strooikaas
Diepvries-frites
Seitan, maar ook nagenoeg alle vegetarische burgers/vleesvervangers

(Bron: Het glutengevaar van dr. David Perlmutter)

NB: nieuw onderzoek geeft aan dat het mogelijk ook niet de gluten zijn die voor de gezondheidsproblemen zorgen: "In tegenstelling tot moderne tarwe, zijn er aanwijzingen dat het gliadine-eiwit van einkorn misschien niet zo toxisch voor lijders aan coeliakie is. Einkorn bevat gluten, maar verschilt van de meeste tarwe doordat het slechts 14 chromosomen bevat, in tegenstelling tot 28 in emmer of 42 in moderne tarwe. Dit verandert de glutenstructuur, wat misschien de reden is waarom het mensen met glutenintolerantie niet zo veel beïnvloedt als andere tarwe".(18)(19)

Tarwegluten in bewerkt voedsel

Citaat uit mijn boek 'Je Brein vitaal':

Het klinkt nogal bizar deze uitspraak: “Waar wordt overgestapt op het westerse voedingspatroon nemen welvaarts ziekten snel toe”. Dit komt omdat het westerse eetpatroon allerlei ontstekingen uitlokt.5 Ik noem een aantal aspecten van het westerse voedingspatroon die het risico op chronische ontstekingen kunnen verhogen: a) Westerse voeding is rijk aan UPF UPF oftewel ultraprocessed food genereert ontstekingen, mede omdat het tot overgewicht kan leiden. We eten gemiddeld zeker 500 kilocalorieën meer als we bewerkt industrieel voedsel eten.6  Overgewicht is een op zichzelf staande ontstekingsbevorderende factor.

Het Westerse voedingspatroon kenmerkt zich door de vele transvetten, geraffineerde voeding (tarwebloem, geraffineerde suikers, zout en rijst) de verzadigde vetten, veel bewerkt rood vlees, weinig vezels, antioxidanten en voeding met een hoge glycemische lading. Het zou dus eerlijker zijn om granen in de context van bewerkt voedsel zouden beoordelen.

Supermarkt vol met bewerkt voedsel (UPF)
Maak je eigen feestelijke hapjes: een wereld van verschil voor je gezondheid
Je eigen heerlijke hapjes maken met pure ingrediënten, een wereld van verschil voor je gezondheid

Je eigen tussendoortjes maken: een wereld van verschil voor je gezondheid omdat je je eigen ingrediënten kunt kiezen. Op de foto een taart van quinoamuesli, rauwe cacao en gepureerde dadels. De topping is gemaakt van onbespoten kersen, biologische bananen en kokosmelk. Omdat zo'n 35% van onze calorie-inname uit tussendoortjes bestaat is het des te belangrijker dat deze gezond zijn. Zie verder mijn artikel 'Goedkoop was nog nooit zo duurkoop'. En nodig je darmbacterien ook uit als je een tussendoortje eet.

Gluten en/of graanproducten mijden?

Door de angst voor gluten en koolhydraten gaan veel mensen bepaalde groepen voedsel mijden. Wekelijks hoor ik wel mensen zeggen: "Ik eet geen koolhydraten/gluten meer want ze zijn slecht voor je". Het langdurig mijden van koolhydraten (geldt overigens net zo goed voor eiwitten en vetten) kan gevolgen hebben voor je gezondheid. Zie hierover mijn artikelen Veganisme, de voordelen en de valkuilen en mijn artikel over het Ketogene dieet. Vooral vezels uit koolhydraten zijn belangrijk voor je gezondheid omdat deze hét voedsel zijn voor je darmbacteriën.

Kleine drollen, grote ziekenhuizen

Wist je dat het volume van je dagelijkse ontlasting een aanwijzing kan zijn voor je gezondheid? Door het gebrek aan voedingsvezels is het gewicht van de ontlasting in gemiddelde westerse of verwesterde populaties laag (80 tot 120 gram per dag) Dit wordt geassocieerd met een verhoogd risico op darmkanker.(39) Een laag gewicht aan ontlasting wordt bovendien in verband gebracht met angsten en depressies.(40) Zie mijn artikel over psychobiotische bacteriën. Het gebrek aan vezels kan leiden tot constipatie, met moeizame, niet dagelijkse of te weinig ontlasting en dat zou dit grotere risico kunnen verklaren. Voor een gezonde spijsvertering wordt meer dan 350 gram ontlasting per dag als ideaal gezien, zeker als het gaat om het risico op laaggradige ontstekingen te verlagen. Schrap dus niet zomaar voedingsmiddelen uit je voeding zonder je te verdiepen in de gevolgen voor je (darm)gezondheid)

Zie verder mijn artikel Gezonde Darmen, gezonde hormonen. Los van vezels zijn bepaalde granen als gierst en haver belangrijke bronnen van bijvoorbeeld Silicium en andere granen als haver, gerst en rogge weer rijk aan bijvoorbeeld beta-glucanen (met weerstands verhogende en cholesterol verlagende eigenschappen). Ook B-vitamines en plantensterolen mogen niet vergeten worden als het gaat om de de voedingswaarde van granen.

Moet je volledig glutenvrij eten? Bereid dan je eigen maaltijden.

En dan is er natuurlijk nog een groep mensen die écht volledig glutenvrij moet eten vanwege coeliakie. Een spoor van gluten kan hun ziekte laten opvlammen. Voor hen zijn er volop gegarandeerd glutenvrije producten. Erg fijn voor hen maar ik zie daar toch wel wat valkuilen:  Het gemiddelde glutenvrije kant-en-klare product is namelijk ontdaan van werkelijk alle voedingsstoffen en vezels en kan heel wat chemische stoffen bevatten om het nog wat structuur te geven. Bovendien zijn ze meestal flink verstorend voor de bloedsuikerspiegel omdat het veelal rijst, mais of aardappelzetmeel als hoofdingrediënt bevat. Lees dus goed de etiketten. Ik zou graag een warm pleidooi willen houden om volwaardige glutenvrije maaltijden zelf bereiden. Er zijn zoveel (lekkere) keuzes!  

Boekweit pannenkoek gevuld met groenten en bonen

Boekweit is een prachtige glutenvrije basis om je eigen volwaardige maaltijden mee te maken. Combineer het eventueel met andere glutenvrije vrije granen als haver-, quinoa- en/of kastanjemeel voor een heerlijke voedzame pannenkoek.

Zelf bakken: je eigen meelsoort en rijstijd bepalen.
Boekweit / haver brood

Gezond Weetje

Bak je zelf je brood met een broodbakmix? Veel moderne granen (en bijvoorbeeld broodbakmixen) bevatten zelfs extra toegevoegde gluten. Want met meer gluten krijg je een prachtig, luchtig en lekker bakresultaat. Op veel etiketten van broodbakmixen (maar ook andere producten als crackers, koekjes etc) zie je gluten nog een keer extra op het etiket staan. Ze zijn dan extra toegevoegd aan het meel dat van zichzelf ook al gluten bevat. Zorg dus dat je deze broodbakmixen niet koopt. Ook trouwens geen broodbakmixen met allerlei toevoegingen op het etiket: zeker geen suikers, dextrose, mout etc.

Koop het liefst enkelvoudige meelsoorten (zonder tarwe) die je zelf mengt. En met water, zout en (zuurdesem) gist tot heerlijk brood omtovert. Een erg leuk boek met ideeën is: Oude Granen, Nieuw Brood.

3) Moderne granen zijn ‘snelle suikers’

Veel oude graanrassen (maar ook knollen en wortelgewassen) bevatten deels amylose als zetmeelstructuur. Nieuwe tarwerassen bevatten weinig amylose maar vooral amylopectine. Door veredeling van tarwe – die ook is toegepast op veel aardappel-, mais-, rijst- en cassave-gewassen – zijn er steeds meer voedingsmiddelen gekomen met een hoog amylopectinegehalte. Er zijn zelfs maisrassen waar amylose helemaal niet meer in voorkomt. En dat vormt voor onze gezondheid een groot verschil. Amylopectine is namelijk een snel af te breken zetmeel/suiker in onze spijsvertering, terwijl amylose dat NIET is. Bij snel af te breken zetmeelstructuren moet onze alvleesklier meer insuline maken, vindt er sneller vetafzet plaats en hebben onze darmbacteriën minder voedsel. De veel langzamere amylose kan niet snel in suiker worden omgezet. Hierdoor wordt een groter deel van het zetmeel omgezet in korte-keten-vetzuren: hét voedsel voor onze darmbacteriën.

Uit dierstudies blijkt dat dieren die langzame koolhydraten eten veel meer fysieke activiteit (circa 45%) vertonen dan dieren die snelle koolhydraten eten. Ik ben zelf volgens mij het prototype mens dat slecht tegen snelle granen kan. Ik word er bekaf van en heb geen enkele zin meer in bewegen, terwijl ik zo goed gedij op bewegen.

Nog een ander probleem van granen met een hoog amylopectine-gehalte werd door Montignac naar voren gebracht. Amylopectine in moderne tarwe- en mais-rassen wordt veel sneller in glucose omgezet dan amylose zoals in veel oude granen. De overmaat aan snelle suikers kunnen leiden tot overgewicht, insulineresistentie, diabetes en in het kielzog zelfs tot Alzheimer (wat wel diabetes type 3 wordt genoemd (10). Lees hier meer over in mijn boek 'Je Brein vitaal'.

Een wrange constatering maar helaas waar: onze darmgezondheid speelt een grote rol in de snelheid waarmee suikers in onze bloedbaan worden opgenomen. En juist onze darmgezondheid wordt zo negatief beïnvloedt door het raffineren van granen (verwijdering van vezel en voedingsstoffen) en ons eenzijdige eetpatroon, met veel tarwe. Onze darmbacteriën leven van vezels (vooral uit groente, fruit, noten etc) en gedijen op diversiteit! Zie verder mijn artikel 'de divertarier'. In een darm met een disbalans aan micro-organismen worden koolhydraten snel in de bloedbaan opgenomen waar ze een insulinepiek -en vervolgens een dal- veroorzaken. Met ongekende ontregelingen voor je gewicht, je hormoonbalans, je brein, je stemming en je stresbestendigheid. Zie tekening hieronder uit mijn boek "Je brein vitaal - met elke hap een gezonde stap."

Hormonale ontregelingen door pieken en dalen in je bloedsuikerspiegel.

4) Moderne landbouwtechnieken & verlies aan voedingsstoffen en vitaliteit

Hoe je het ook wendt of keert: de moderne landbouw heeft ons veel gebracht. En heeft er na de Tweede Wereldoorlog voor gezorgd dat binnen een paar jaar iedereen toch weer te eten had. De keerzijde van de moderne landbouw is een een steeds hogere kunstmestbehoefte, bodemverarming (waardoor veel minder voedingsstoffen in ons eten) en een hoge belasting aan gewasbeschermingsmiddelen omdat de planten (door o.a. kunstmest en bodemverarming) kwetsbaar geworden zijn. Een van de gewasbeschermingsmiddelen waar veel gegeten voedingsmiddelen als (buitenlandse) tarwe en soja mee behandeld worden is glyfosaat. Glyfosaat hoopt zich als residu vooral op in het eetbare deel van de plant.

Een leaky gut heeft mogelijk een link met het gros van onze huidige (ontstekings)ziekten
Voorbeeld van verlies aan voedingsstoffen door moderne landbouwtechnieken (bron: Je Brein Vitaal)

Glyfosaat: nog een onderschat gevaar voor tekorten aan mineralen/sporenelementen:

Onze moderne tarwe (uit het buitenland, die wij vooral eten in Nederland) wordt regelmatig behandeld met glyfosaat: een bestrijdingsmiddel waar volgens voorstanders onschuldig is maar waar tegenstanders langzamerhand de gevolgen voor bodem, milieu, mens en dier duidelijk van zien. Zo wordt glyosaat door de tegenstanders met meerdere van onze ziektes, waaronder glutenallergie, glutenintolerantie en IBD (chronische darmziekten) in verband gebracht. Als één van de genoemde oorzaken wordt genoemd dat het mineralen en sporenelementen onttrekt die nodig zijn voor onze ontgifting en dat glyfosaat onze gehele spijsvertering en darmflora uit balans brengt. Ook tekorten aan vitamine D, glutathion en de neurotransmitter serotonine worden in verband gebracht met glyfosaat. (13,14) En glyfosaat is mogelijk een medeveroorzaker (net als bijvoorbeeld een overmaat aan gluten) aan een 'Leaky Gut' (een hyperpermeabele darm. Officieel IMD genoemd). Een leaky gut is mogelijk een veroorzaker van onze chronische ziekten: die allen door laaggradige ontstekingen ontstaan. 

Ook suiker, mais en soja zijn 'glyfosaat gewassen'. Eet deze daarom het liefst alleen biologisch of nog veel liever biologisch dynamisch. Een Amerikaanse kinderneuroloog schreef, naar mijn mening, een gedegen en praktisch boek over de gevaren van glyfosaat, kunstmatig- en geraffineerd voedsel, bodemverarming en afnemende darmgezondheid. Dit zou voor een forse toename van chronische ziekten bij kinderen leiden: Goed Vies

Dergelijke onderzoeken worden fel tegen gesproken door de fabrikanten. Voeding die vooral residuen van glyfosaat bevatten zijn; niet biologische/GMO gewassen als mais, tarwe, suiker, koolzaad/Canola en alle producten van vee en vis die met deze granen en mais zijn gevoerd. Koop deze, waar het maar kan, biologisch. Zie verder veel informatie over dit onderwerp in mijn boek 'Je Brein Vitaal'.

De boer als apotheker van de toekomst

In Nederland eten we nog maar een paar procent van ons voedsel biologisch. Door veel vaker voor biologisch/onbespoten voedsel te kiezen kunnen er meer boeren omschakelen naar een duurzame manier van telen. 

5) De bereidingswijze bepaalt de verteerbaarheid

Elke stam die dicht bij de natuur staat en zijn eigen voedsel bereidt, weet dat brood moet worden 'voorverteerd'(gefermenteerd) om het geschikt te maken voor menselijke consumptie en opname in het lichaam. En veel voedingsmiddelen (denk aan melk en kolen) worden traditioneel gefermenteerd om de anti-nutriënten onschadelijk te maken. Zie uitgebreide informatie in mijn artikel Fermenteren, gewoon weer leren.

We eten ons ziek (bijvoorbeeld door de toxische gluten in granen), maar we verteren ons gezond (goed afgebroken voedsel kunnen we goed benutten).

Dat betekent dat brood een lange rijs-tijd nodig heeft. Laat je deeg bijvoorbeeld een nacht staan voordat je het de volgende dag bakt. Hierdoor wordt een groot deel van de gluten onwerkzaam gemaakt, maar ook een groot deel van het fytinezuur. Fytinezuur is simpelweg een onderdeel van granen (ook van noten etc.) dat heel veel mineralen en sporenelementen aan zich kan binden. Een langere rijstijd, zeker als er zuurdesem gebruikt wordt, zorgt voor een betere beschikbaarheid van o.a. zink, magnesium en ijzer. Zie deze link. Die mineralen en sporenelementen hebben we hard nodig voor onze gezondheid. Gelukkig zijn er alweer heel wat ‘echte’ bakkers opgestaan die de traditionele bereiding weer in acht nemen en het brood minimaal 24 uur de tijd geven van meel tot brood. Fermenteren is een belangrijke methode om anti-nutrienten onschadelijk/onwerkzaam te maken en de verteerbaarheid van ons eten te verbeteren.

Ook ander plantaardig voedsel bevat anti-nutriënten

Ook lectines, fytinezuur en saponines worden vaak aangewezen als schuldigen van onze ziektes. Antinutriënten zijn stoffen die een plant aanmaakt om zich te beschermen tegen ‘plagen en vraat’. Zonder deze stoffen zou de plant massaal worden opgegeten en het niet overleven. Daarom zijn deze stoffen licht toxisch en slecht verteerbaar, zodat de ‘belager’ van de plant zich hopelijk op een ander voedingsmiddel stort.

Een overmaat aan deze anti-nutriënten wordt in verband gebracht met een lekke darm (leaky gut), ook wel IMD genoemd. Deze toxische stoffen, indien ze niet worden afgebroken door onze darmbacteriën, zouden voor ontstekingen zorgen en zo onze darmslijmvliezen lek maken. Toxines, niet goed afgebroken voedingsstoffen etc. kunnen zo de bloedbaan bereiken en zo een scala aan klachten en ziekten kunnen veroorzaken. Zie uitgebreide informatie in mijn boek 'Je Brein Vitaal'

De afbraak van anti-nutriënten is primair afhankelijk van:

  • Een optimaal gezonde darmflora met een grote diversiteit aan darmbacteriën.
  • Fermentatie is hét proces dat anti-nutrienten in voeding kan afbreken. Zie artikel Fermenteren gewoon weer leren. Het ontbreken van een lange rijstijd in commerciële graanproducten maakt dat de antinutriënten niet afgebroken worden.
  • Peulvruchten bijvoorbeeld: goed laten koken en het schuim wegscheppen met een schuimspaan. Als je ze gekookt koopt, dan heel goed afspoelen.

Lees hier verder: Fytinezuur en andere anti-nutrienten. Als we veel zouden variëren w.b. voeding hebben deze anti nutriënten zelfs nog een positief effect op onze gezondheid! 

Fermentatie van groente, melk, graan etcetera komt de verteerbaarheid ten goede
Fermentatie of pickelen van groente, graan, melk kan de anitnutriënten onschadelijk maken

6) Veel granen zijn geraffineerd

Bij geraffineerd graan wordt het deel dat de voedingswaarde bevat juist verwijdert!

Als we het hebben over hoe ongezond/gezond granen zijn, scheren we vaak alle granen over één kam. Maar het maakt natuurlijk wel uit of je ongeraffineerde granen eet (als je je eigen eten bereidt of het in de natuurwinkel koopt) of de geraffineerde granen die in werkelijk alle supermarktproducten verwerkt zijn. We hebben ruim voldoende vezels nodig. De gemiddelde Nederlander krijgt circa 10 gram vezels per dag binnen, terwijl onze darmen zeker 30 tot 40 gram vezels nodig hebben. Geraffineerd graan levert dus bijna geen bijdrage aan je vezel inname. Een groot onderzoek in 2021 gaf aan dat het vervangen van witmeel door volkoren graanproducten preventief werkt tegen hart-en-vaatziekten, hoge bloeddruk, diabetes 2, overgewicht etc. (38) Niet zo vreemd eigenlijk als je bedenkt dat er volop wezenlijke voedingsstoffen (die we nodig hebben om onze gezondheid in goede banen te leiden) wél in volkoren meel zitten maar niet in witmeel/bloem waar nagenoeg alle kant-en-klare voedingsmiddelen van gemaakt zijn. Denk aan magnesium, zink, vitamine E, selenium, kalium, polyfenolen/beschermende stoffen en VEZELS! het voedsel om een disbalans in onze darmen te voorkomen. Zodat onze darmbacteriën optimaal het gezondheidsbevorderende boterzuur kunnen aanmaken.

Zie onderstaand schema voor een overzicht van wat er NIET meer in geraffineerde voedingsmiddelen als bloem zit:

Raffinage van voedingsmiddelen, een groot verlies van vezels, polyfenolen, mineralen en sporenelementen.

Deze mineralen en sporenelementen hebben we heel hard nodig, voor elke functie in ons lichaam, omdat ze domweg bij elk proces in ons lichaam een rol spelen. Een tekort aan bijvoorbeeld alleen al magnesium of zink kan honderden processen in je lichaam verstoren. Als we echt optimaal vitaal door het leven willen gaan, moeten al deze stoffen dus aanwezig zijn en hoort geraffineerd voedsel simpelweg niet in je voeding thuis.

En dan nog een gevaar uit een geheel andere hoek bij gebleekt meel/bloem:

Bloem wordt gebleekt om het een mooie witte kleur te geven. Hierbij ontstaat de stof Alloxan. Misschien nooit van gehoord maar het is een stof die bij laboratoriumdieren wordt gebruikt om ze diabetes te laten ontwikkelen (zodat medicijnen getest kunnen worden op deze dieren) Het staat dus te boek als een diabetes opwekkende stof omdat het de alvleeskliercellen die insuline moeten aanmaken ondermijnt. (10) Aangezien de schatting is dat zo’n 50% van de Nederlanders klachten zal krijgen met de alvleesklier is bloem, ook vanwege de Alloxan (4), geen aanrader. Lees hier de 12 tips om je alvleesklier te ondersteunen.

© Allround wraps, bladzijde 113 uit Alles draait om je hormonen

7) Eenzijdig voedsel kan leiden tot exorfinebelasting

Exorfines zijn morfine-achtige stoffen, vooral afkomstig uit gluten in moderne tarwe, uit soja en uit melk. Ze kunnen in onze darm ontstaan bij de (gebrekkige) vertering van deze voedingsmiddelen. Zeker als we ze veel eten worden deze exorfinen soms niet meer goed afgebroken in de darmen door het DDP-IV enzym, dat verantwoordelijk is voor de afbraak van deze opiaat-achtige stoffen. Deze niet goed verteerde stoffen kunnen vanuit de darm worden opgenomen in onze bloedbaan en brein belanden (5), waar ze ´aandokken´ op plekken waar normaliter onze endorfines zitten (stoffen waar we ons blij, vrolijk en energiek door voelen en die bovendien pijnstillend werken). Tijdelijk ervaren we dan even een ‘happy gevoel’ als we melk, graan of soja eten. Het heerlijke gevoel blijft echter maar kort, wat we veelal compenseren door meer soja, melk en graan te eten, met steeds dit (tijdelijke) genot tot gevolg. Zo moeten we steeds vaker en steeds meer van deze genotsmiddelen eten om het geluksgevoel te krijgen en raken we verslaafd aan deze stoffen. Zie verder ook het: Weetje Melk. Er is een uitgebreid en gedegen boek geschreven om uit de ban te komen van deze verslavende exorfines: Het endorfine herstelplan/Lucas Flamend.

Maar ook hiervan kun je met de beste wil van de wereld niet alleen gluten de schuld geven. Melk en soja zijn hier net zo debet aan. En ook die nemen inmiddels voor veel mensen een centrale plek in hun voeding in. Melk(poeder) en soja komen zeer veelvuldig in bewerkte producten in de supermarkt voor. Kijk maar eens op de etiketten van kant-en-klare supermarktproducten. Geen wonder dat ons lichaam (en vooral onze darmen en brein) deze ‘overload’ van dezelfde voedingsstoffen niet goed kan verwerken. Variatie blijf hét sleutelwoord voor onze gezondheid.

Volgens de Amerikaanse tarwe-expert William Davis van het boek Broodbuik is het verslavende effect van de gliadine in tarwe er debet aan dat we zeker een paar honderd calorieën per dag meer eten dan we nodig zijn.

"Het voedingspatroon van mensen is de laatste vijf decennia overal ter wereld met gemiddeld 36 procent minder gevarieerd geworden. "Mensen consumeren tegenwoordig meer calorieën, eiwitten en vetten en ze kiezen voor hun maaltijden steeds vaker producten uit een korte lijst met belangrijke voedingsgewassen, zoals tarwe, maïs en soja, en combineren deze producten met vlees en zuivelproducten."


Zie dit rapport van Wageningen University: Gebrek aan diversiteit bedreigt gezondheid en voedselzekerheid.

Er zijn zoveel andere, lekkere granen en pseudogranen dan moderne tarwebloem. Maak er volop gebruik van om de diversiteit van je eten te verhogen.

8) Snelle koolhydraten als brood + het meest gebruikte beleg zijn ontstekingsbevorderend

Snelle koolhydraten, van bijvoorbeeld tarwebloem, staan te boek als ontstekingsbevorderend. Zie kader hiernaast. Wie brood eet, doet daar ook beleg op. Zou het kunnen dat brood, los van bovenstaande aspecten, ook in een kwaad daglicht is komen te staan doordat het meeste beleg wat we op ons brood doen ontstekingsbevorderend is doordat het bijvoorbeeld een flink surplus aan Omega 6 genereert? Denk alleen al aan de vele ‘knutselsmeersels’ als halvarine en margarine (met volop omega 6) die we sinds de Tweede Wereldoorlog zijn gaan gebruiken. En wat te denken van nog meer omega 6 in de vorm van vleeswaren en kaas uit de bio-industrie? Of smeersels met transvetten? Dat betekent flinke verstoring van de Omega 3/6 balans: een behoorlijk ontstekingsbevorderende factor.  

En daarnaast gebruiken veel mensen zoet broodbeleg, ook een snel koolhydraat, dus ook ontstekings- bevorderend. Samen met tarwe geeft zoet beleg een flinke piek in de bloedsuikerspiegel. En dat is, net als de overmaat aan Omega 6, ook ontstekingsbevorderend. Geraffineerde koolhydraten als bloem worden hoe dan ook al onder het ontstekingsbevorderende voedsel geschaard. Zie tabel hiernaast en mijn artikel voeding bij ontstekingen. Door bijvoorbeeld een walnoten- of een groene kruiden/groente spread, in een handomdraai voor jezelf te maken, doe je niet alleen iets goeds voor je bloedsuikerspiegel en je gewicht, je voegt ook een scala aan beschermende en ontstekingsremmende stoffen en Omega 3 vetzuren toe.

Tabel uit hoofdstuk 2 van Je Brein vitaal - met elke hap een gezonde stap
Eigengemaakte walnoten spread, in een handomdraai ontstekingsremmend beleg maken
Walnoten spread met ontstekingsremmende Omega 3 vetzuren

Samen met tarwe geeft zoet beleg een flinke piek in de bloedsuikerspiegel. En dat is, net als de overmaat aan Omega 6, ook ontstekingsbevorderend. Geraffineerde koolhydraten als bloem worden hoe dan ook al onder het ontstekingsbevorderende voedsel geschaard. Zie tabel hieronder en mijn artikel voeding bij ontstekingen. Door bijvoorbeeld een walnoten- of een groene kruiden/groente spread, in een handomdraai voor jezelf te maken, doe je niet alleen iets goeds voor je bloedsuikerspiegel en je gewicht, je voegt ook een scala aan beschermende en ontstekingsremmende stoffen en Omega 3 vetzuren toe.

9) Te weinig bewegen in relatie tot teveel koolhydraten

Het blijft een feit dat onze stofwisseling beter met koolhydraten overweg kan als we voldoende bewegen. Als we teveel snelle koolhydraten ineens eten wordt een deel opgeslagen als reservesuiker (glycogeen) in spieren en lever. Als we bewegen kunnen we deze reservesuikers weer mobiliseren (op het moment dat er te weinig glucose voor onze energievoorziening beschikbaar is). Als we niet bewegen kunnen we deze reserves niet 'aanboren' en wordt een volgende maaltijd of tussendoortje met teveel suikers opgeslagen als vet rond de middel. Zo kan een overmaat aan snelle koolhydraten (zoals in de meeste tarweproducten) leiden tot overgewicht, verstoring van de bloedsuikers, insuline resistentie etc. Is graan dan de oorzaak? Nee, het is een trigger omdat het leven van het gros van de mensen bewegingsarm is. Lees hier verder over dit effect van suikers/snelle koolhydraten.

Zeker 's avonds laat nog eten/drinken kan tot een flinke verstoring van de slaap en stofwisseling leiden. Met hormonale verstoringen als overgewicht tot gevolg.

Geen gluten/granen meer eten dan? Dat komt onze voetafdruk ook niet ten goede

Circa 1% van de mensen kan inderdaad levenslang geen gluten eten vanwege coeliakie. Gluten kunnen zeker ontstekingen uitlokken. Dus zeer terecht dat de mensheid gewaarschuwd voor te veel gluten. Dat leidt ertoe dat ook gezonde mensen gluten volledig in de ban doen. Sommige koks in restaurants krijgen grijze haren van alle mensen die geen gluten meer willen eten. Maar geen gluten meer eten, is misschien een te simpele oplossing? Want hoe moeten we de dagelijks groeiende wereldbevolking voeden als we geen granen meer zouden eten vanwege de gluten? Granen, rijst, mais en aardappelen zijn nog altijd veel minder belastende voedingsmiddelen dan vlees, vis en andere dierlijke eiwitten. En onder de granen hebben we nog altijd goede, volwaardige eiwitbronnen (bijvoorbeeld kamut, haver en quinoa). Oude granen als haver, rogge etc. kunnen ook goed geteeld worden in Nederland: zonder kunstmest & bestrijdingsmiddelen. Wat een besparing van voedselkilometers en hormoonverstorende stoffen in bestrijdingsmiddelen. We kunnen er ook niet om heen dat water steeds schaarser wordt. En dat ook op gebied van onze ‘watervoetafdruk’ plantaardige, biologisch geteelde/robuuste gewassen en eiwitten een prominente rol moeten krijgen (9). Wie weet zorgen we mede hierdoor 'Earth Overshoot day' (de dag waarop we de natuurlijke hulpbronnen van de planeet hebben overschreden) weer later in het jaar bereiken. In 2021 bereikten we deze dag in Nederland al op 27 april! Ook voor onze eigen gezondheid wordt steeds duidelijker dat plantaardige eiwitten een prominente rol moeten hebben in onze voeding.(15)

Dat pleit voor eiwitrijke granen in ons voedingspatroon. Waarom schakelen we niet weer over op de oude (pseudo)granen van vroeger? Die gewoon in Nederland geteeld kunnen worden. (Pseudo)granen die zowel de bodem, de natuur, het milieu, vermindering van watergebruik en onze eigen gezondheid een goede dienst kunnen bewijzen. Waarom we dat niet doen en ons graan aanslepen uit andere werelddelen? Vooral omdat door het gebrek aan de vele gluten ze niet tot hoog rijzende broden kunnen worden afgebakken. Maar waarom zouden we niet weer kunnen wennen aan brood dat veel platter is? Dat aten we vroeger ook. En het kan ook nog eens een stuk veiliger zijn om 'zicht te hebben' op je voedsel, bleek in 2021 ook maar weer eens toen er een aantal schepen vol tarwe met hoge concentraties rattengif werden onderschept. Eten van over de hele wereld aanslepen brengt simpelweg veel meer risico's met zich mee. Ook omdat er in het buitenland regelmatig bestrijdingsmiddelen worden gebruikt die hier ten strengste verboden zijn.

Dus.....waarom eten we niet veel meer Nederlandse oude granen?

Schudt de hand die je voedt

Michael Pollan

Een paar bijzondere ‘oude’ granen in de spotlights

Haver

Bevat relatief veel eiwit ten opzichte van andere granen. Bevat bijvoorbeeld silicium en magnesium. En een hele speciale stof die het immuunsysteem ondersteunt: beta-glucan. Een vezel waaruit onze darmbacterien volop boterzuur van kunnen maken. Korte-keten-vetzuren als boterzuur lijken nagenoeg op al onze 

Ook haver, gerst en gierst zijn granen met relatief veel silicum en beta-glucanen. In 2018 liet ik de biologisch haver van Westerwoldse bodem onderzoeken: een mooie waarde van 3700 mg per kilo. Silicium (kiezel) is in ons huidige voedingspatroon een sterk onderbelicht sporenelement. En dat is eigenlijk vreemd, er is zelfs geen aanbevolen dagelijkse hoeveelheid van vastgesteld. Terwijl het zo belangrijk is voor de stevigheid en veerkracht van haren, huid, nagels, bindweefsel, botten en vaten. Zonder silicium kunnen andere mineralen bijvoorbeeld niet eens worden opgenomen / in onze botten worden ingebouwd.

Zie hieronder het filmpje van de 1-ste oogst van naakte haver uit Westerwolde en de vele toepassingen van haver in ons voedingspatroon.

Kamut

Niet alleen een super lekker graan (vind ik), maar ook een graan met veel glutamine en de stof betaïne.

© Kamut pizza, bladzijde 253 uit Alles draait om je hormonen

Rogge

Een redelijk goede bron van chroom, fyto-oestrogenen (zogenoemde lignanen) en behoorlijk wat mineralen als chroom, mangaan, magnesium, selenium en ijzer. Allen mineralen die nog maar mondjesmaat in onze voeding voorkomen. Rogge, gerst en haver (net als paddenstoelen) zijn bovendien rijk aan beta-glucanen: weerstands verhogende en cholesterol verlagende stoffen. Zie verder mijn artikel over Rogge.

Rogge in de avondzon op Heerlijk Westerwolds Land
Rogge in Westerwolde

Gerst

Tussen de gerst op Heerlijk Westerwolds Land

Gerst: één van mijn favoriete vervangers voor rijst: waarom voeding van ver halen als er op Nederlandse bodem zo’n lekkere vervanger als gerst groeit? Met ook nog eens een véél lagere Glycemische Lading dan rijst. Met ook nog een paar unieke eigenschappen voor onze gezondheid. Zie verder het uitgebreide weetje over gerst.

Eenkoorn & Emmerkorn

Eenkoorn is de oude variant van tarwe, zoals die zelfs al in de Bijbel werd beschreven. Het werd al duizenden jaren voor Christus verbouwd en dat maakt dan ook dat heel veel mensen denken: 'graan kan prima onderdeel zijn van onze voeding' Wat we vergeten is dat Einkorn en Emmerkorn totaal andere granen zijn dan onze moderne tarwe. Einkorn bevat veel beschermende stoffen, is rijk aan zink en ijzer en geeft een veel minder sterke glutenreactie in ons lichaam dan moderne tarwe (12) Het heeft niet echt goede bakwaliteiten en wordt daarom vooral als heel graan gebruikt (er is ook lekkere pasta en lasagne van)

Westerwoldse boekweit

Boekweit

Wordt onder de granen geschaard, maar is in feite geen graan. Boekweit heeft een paar unieke gezondheidsvoordelen: het groeit op arme grond, het is glutenvrij, het is een prachtig bindmiddel en heeft een veel lagere glycemische lading dan tarwe. Lees hier meer over boekweit en mijn passie voor dit armeluisgraan. 

Klik hier voor het filmpje over de oogst van boekweit in Westerwolde.

Oer Hollandse quinoa salade
Oerhollandse volkoren quinoa salade

Quinoa

Is ook geen graan, maar wordt wel vaak onder de granen geschaard. Quinoa wordt inmiddels ook in Nederland verbouwd. En het goede nieuws is: het kan prima op arme (en zelfs zilte) grond gedijen en vraagt weinig bemesting. Goed voor het milieu en goed voor ons: het is namelijk een volwaardig plantaardig eiwit (hoewel het niet heel veel eiwit in totaal bevat), het wordt in onze spijsvertering langzaam in glucose gesplitst, het is glutenvrij en gemakkelijk te verteren.

Klik hier voor het filmpje van de quinoa oogst op Heerlijk Westerwolds Land.

Amaranth

Glutenvrij pseudo-graan, bevat ook relatief veel eiwit en bovendien ook alle aminozuren. Heeft ook een matig effect op de bloedsuikerspiegel. LET OP; vergewis je er van dat je echt met Amaranth te maken hebt. Veel Amaranth producten bevatten veel tarwe en slechts weinig amaranth.

Spelt

Geschikt om te telen zonder gebruik van pesticiden en heeft weinig bemesting nodig. Bovendien groeit het ook op minder vruchtbare gronden(7) Zuivere spelt is veel minder ‘doorveredeld’ als tarwe en geeft daarom bij het gros van de mensen minder klachten. Let wel op de etiketten: veel speltbroden in de supermarkt bevatten overwegend moderne tarwe! Zuivere speltrassen bevatten een hoger gehalte mineralen, eiwitten, essentiële aminozuren, onverzadigde vetzuren, iets meer oplosbare vezels en iets meer onverteerbaar zetmeel dan tarwe. (In Nederland wordt veelal de zuivere speltrassen Franckenkorn en Oberkulmer Rotkorn geteeld).

Relatief veel eiwitten in oude granen

Een ander voordeel van oude granen is dat ze meestal ook meer eiwit bevatten dan onze veel gegeten tarwe. Een vergelijking van de hoeveelheid eiwit per 100 gram zie je in de tabel hiernaast.

Dus ook om die reden zou plantaardig eiwit in de vorm van oude granen een wereld verbeterende transitie zijn. Maar eet graan met mate, eet volwaardige graanproducten en beperk de moderne tarwe zoveel mogelijk. Het voordeel is dat er dan volop ruimte voor variatie in je voedingspatroon blijft.

Oude granenEiwit per 100 gram
Quinoa 16,2
Kamut 16,0
Havermeel 14,9
Spelt 12,2
Tarwe 11,4
Boekweitmeel 10,8
Amaranth 13-19 gram (6)
Gerst 10,5

Bron: www.voedingswaardetabel.nl en www.nutritiondataself.com

De gezondste voedingsadviezen die je ooit aan iemand kunt geven, zijn volgens mij:

  • Varieer! Eet zeker niet bij elke maaltijd flinke porties granen. En varieer in de vele soorten granen en pseudo-granen. Dat geeft de minste kans op overgevoeligheids reacties. Maar massaal aan de oude granen is ook geen oplossing. Ook deze bevatten vaak gluten of andere anti-nutriënten (als lectines, saponinen etc) die bij een overmaat ook onze darm beschadigen. Het draait allemaal om variatie. Variatie in voeding is met stip op één de gezondste tip die er te geven valt. Zie mijn artikel erover: de divertarier.
  • Bedenk dat alles wat we weten uit langdurige studies over voedingspatronen en niet over losse voedingsstoffen, koolhydraten, eiwitten of vetten gaat. Dus de onderzoeken die in dit artikel genoemd worden zou je ook met die blik moeten beoordelen. Van de mediterrane keuken weten we bijvoorbeeld dat het totale authentieke voedingspatroon (en leefstijl) dé meest overtuigende 'papieren heeft' om gezond oud te worden.  
  • Voel wat voeding met je doet. Sommige mensen kunnen prima tegen granen andere helemaal niet. Als graan je niet goed bekomt omdat je er moe of te zwaar van wordt of er darmklachten van krijgt, eet het dan niet. Er is volop heerlijk en voedzaam voedsel wat niet afkomstig is van granen.
  • Boost je hoeveelheden groente, fruit, kruiden en specerijen (duurzaam, onbespoten verbouwd). Dan blijft er automatisch minder ruimte over in je voedingspatroon voor granen. En als je brood of een cracker eet, doe er dan eens een overheerlijk noten en/of groentespread op in plaats van zoet, vlees of kaas.
  • Als je met mate graan wilt eten, eet dan oude granen en zorg door een lange rijstijd dat de gluten en het fytinezuur grotendeels worden verwijderd. Voeg eventueel extra eiwit toe aan je broodbakmix als je gevoelig bent voor pieken en dalen in je bloedsuikerspiegel.
  • Als je nog iets goeds wilt doen voor je eigen gezondheid en de aarde, ga dan op zoek naar granen/meelsoorten van Nederlandse bodem. Veel van deze oude granen zijn zonder kunstmest en bestrijdingsmiddelen geteeld. Dat scheelt heel wat hormoonverstorende stoffen in je voeding.
  • Mijd industrieel knutselvoedsel met moderne tarwe, toegevoegde glucose/fructose, transvetten etc. Word weer baas in eigen buik en pan en maak je eigen gerechten. Dat is goed voor jou, je darmgezondheid, de dieren en het milieu.

Als je goed wilt eten, kook dan zelf.

Chinees gezegde

Over de auteur van dit artikel

Rineke is opgeleid als natuurgeneeskundig- en orthomoleculair therapeut. Ruim 15 jaar lang heeft ze mensen met chronische klachten begeleid in haar praktijk op het gebied van voeding en leefstijl. Inmiddels richt ze zich volledig op het inspireren van mensen om te kiezen voor onbewerkt, gezond, duurzaam en divers voedsel via haar boeken, lezingen, platforms, magazines en trainingen. Omdat het voor veel mensen moeilijk bleek om gezond eten in de praktijk te brengen, begon ze in 2011 boeken te schrijven. 

(H)eerlijke recepten plus uitgebreide achtergrondinformatie om je gezondheid positief te beïnvloeden, vormen in alles wat ze schrijft de rode draad. Het geld van haar bestsellers investeert ze grotendeels in hun biodiversiteitsproject Heerlijk Westerwolds Land. Door een boek te kopen of cadeau te geven ondersteun je niet alleen haar gedachtengoed maar maak je het ook mogelijk dat Rineke volledig onafhankelijk van subsidies, adverteerders of financiers haar jarenlange kennis gratis kan blijven delen.

Bronnen

  1. Het glutengevaar. Dr. David Perlmutter
  2. Zetmeel en zetmeelderivaten door dr.ir. Astrid van de Graaf, wetenschapsjournalist
  3. http://www.ergogenics.org/langzame-koolhydraten-maken-gespierder-en-actiever.html
  4. Am J Physiol Endocrinol Metab. 2008 Nov;295(5):E1126-31. doi: 10.1152/ajpendo.90487.2008. Epub 2008 Sep 9.Long-term effects of dietary glycemic index on adiposity, energy metabolism, and physical activity in mice. Scribner B1, Pawlak DB, Aubin CM, Majzoub JA, Ludwig DS.
  5. https://pdfs.semanticscholar.org/7c89/6689523368460df60e5d01a7f49b8811f0a3.pdf
  6. Stuknytė M, Maggioni M, [..], De Noni I. Release of wheat gluten exorphins A5 and C5 during in vitro gastrointestinal digestion of bread and pasta and their absorption through an in vitro model of intestinal epithelium. Food Research International 2015; 72:208-214
  7. Montoya-Rodriguez A, Gomez-Favela MA, [..], Gonzalez de Mejia E. Identification of Bioactive Peptide Sequences from Amaranth (Amaranthus hypochondriacus) Seed Proteins and Their Potential Role in the Prevention of Chronic Diseases. Comprehensive Reviews in Food Science and Food Safety 2015; 14:139-158
  8. Sofi F, Whittaker A, [..], Casini A. Effect of Triticum turgidum subsp. turanicum wheat on irritable bowel syndrome: a double-blinded randomised dietary intervention trial. Br J Nutr 2014; Feb 13:1-8
  9. http://www.landschapvansmaken.nl/wp-content/uploads/2014/03/Onderzoeksrapport-ACT-EINDVERSIE-om-in-te-laten-binden.pdf
  10. http://www.watervoetafdruk.be/verklein-je-watervoetafdruk
  11. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/7782895
  12. J Diabetes Sci Technol. 2008 Nov; 2(6): 1101–1113. published online 2008 Nov.pMCID: PMC2769828. Alzheimer's Disease Is Type 3 Diabetes–Evidence Reviewed Suzanne M. de la Monte, M.D., M.P.H.1,2,3 and Jack R. Wands, M.D.3
  13. Sci Food Agric. 2014 Mar 15;94(4):601-12. doi: 10.1002/jsfa.6382. Epub 2013 Oct 8. Nutritional properties of einkorn wheat (Triticum monococcum L.). Hidalgo A1, Brandolini A.
  14. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3945755/
  15. Glyphosate, pathways to modern diseases II: Celiac sprue and gluten intolerance Anthony Samsel 1 and Stephanie Senef & http://www.mdpi.com/1099-4300/15/4/1416/htm
  16. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/30122560
  17. https://resource.wur.nl/nl/show/Brood-bevat-meer-toxische-gluten-dan-vroeger.htm
  18. https://academic.oup.com/jn/advance-article/doi/10.1093/jn/nxab177/6311830
  19. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4488568/
  20. Sapone A et al.: Differential mucosal IL-17 expression in two gliadin-induced disorders: gluten sensitivity and the autoimmune enteropathy celiac disease; Int Arch Allergy Immunol 152:75-80, 2010.
  21. Sapone A et al.: Divergence of gut permeability and mucosal immune gene expression in two glutenassociated conditions: celiac disease and gluten sensitivity; BMC Med 9:23, 2011.
  22. Drago S et al.: Gliadin, zonulin and gut permeability: effects on celiac and non-celiac intestinal mucosa and intestinal cell lines; Scand J Gastroenterol 41:408-419, 2006.
  23. Fraser JS et al.: In vivo toxicity of the putative immunodominant epitope; Gut 52:1698-1702, 2003.
  24. Ferguson A et al.: Heterogeneity of celiac disease: clinical, pathological, immunological, and genetic; Ann N Y Acad Sci 859:112-120, 1998.
  25. Castellanos-Rubio A et al.: TH17 (and TH1) signatures of intestinal biopsies of CD patients in response to gliadin; Autoimmunity 42:69-73, 2009.
  26. Collin P et al.: Celiac disease, brain atrophy, and dementia; Neurology 41:372-375, 1991.
  27. Kjeldsen-Kragh J: Rheumatoid arthritis treated with vegetarian diets; Am J Clin Nutr 70:594S-600S, 1999.
  28. Stenson WF et al.: Increased prevalence of celiac disease and need for routine screening among patients with osteoporosis; Arch Intern Med 165:393-399, 2005.
  29. Salmi TT et al.: Prevalence and incidence of dermatitis herpetiformis: a 40-year prospective study from Finland; Brit J Dermatol 165:354-359, 2011.
  30. Abele M et al.: The aetiology of sporadic adult-onset ataxia; Brain 125:961-968, 2002.
  31. Hadjivassiliou M et al.: Autoantibodies in gluten ataxia recognize a novel neuronal transglutaminase; Ann Neurol 64:332-343, 2008.
  32. Zar S, Kumar D, Benson MJ: Food hypersensitivity and irritable bowel syndrome; Aliment Pharmacol Ther 15:439-449, 2001.
  33. Zar S, Benson MJ, Kumar D: Food specific serum IgG4 and IgE titres to common food antigens in irritable bowel syndrome; Am J Gastroenterol 100:1550-1557, 2005.
  34. Shanahan F, Whorwell PJ: IgG-mediated food intolerance in irritable bowel syndrome: a real phenomenon or an epiphenomenom?; Am J Gastroenterol 100:1558-1559, 2005.
  35. Catassi C et al.: Non-Celiac Gluten Sensitivity: The New Frontier of Gluten Related Disorders; Nutrients 5:3839-3853, 2013.
  36. Lau NM et al.: Markers of celiac disease and gluten sensitivity in children with autism; PLoS One 8(6):e66155, 2013. 
  37. https://www.ad.nl/zwolle/schip-met-levensgevaarlijk-gif-ligt-stil-in-zwolle-kennelijk-moeten-er-eerst-doden-vallen~a1f00c6b/
  38. https://academic.oup.com/jn/advance-article/doi/10.1093/jn/nxab177/6311830
  39. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/1333426
  40. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4017427/