Fenegriek (Trigonella Foenum Graecum). Elk jaar zaai ik wat zaden van deze vlinderbloemige plant op een warm plekje in mijn tuin. Prachtig om te zien en een heerlijk aroma. Vooral de gekiemde zaden zijn een favoriete kiemgroente van mij. En zo maak ik ook direct gebruik van de mooie heilzame eigenschappen.
Traditioneel gebruik
De zaden werden enerzijds gebruikt om aan te sterken bij zowel mensen als dieren die ziek waren geweest. Ook werden de geroosterde zaden als koffiesurrogaat gebruikt. De gekookte zaden werden tot een papje gekookt en ingezet bij slecht helende wonden, abcessen of open benen. Ook bij maagzweren overigens. Tevens werd het ingezet als gorgelmiddel bij ontstekingen in de mond door bijvoorbeeld aften of amandelontsteking. En het had de reputatie een afrodisiacum te zijn.
Huidige toepassingen
De zaden van fenegriek bevatten een aantal interessante slijmstoffen. Vooral de galactomannaan (een combinatie van de essentiële suikers galactose, mannose en een beetje xylose) Maar ook de fyto-oestrogenen erin zijn vrij goed onderzocht.
Gezondheidseffect van de galactomannaan in fenegriek
- Cholesterol verlagend / Triglyceriden verlagend. Fenegriek remt de opname van cholesterol vanuit de darm. Bovendien stimuleert het de aanmaak van galzuren zodat cholesterol vanuit de lever kan worden afgevoerd richting toiletpot. Zo draagt het bij aan verlaging van totaalcholesterol, LDL en triglyceriden.(1) Lees hier verder in het artikel over cholesterol.
- Bloedsuikerspiegel verlagend: het verlaagt de zogenaamde postprandiale glucose piek na een maaltijd met snelle koolhydraten. Mogelijk heeft het ook een lange termijneffect op de bloedsuikerregulatie om de gevolgen van snelle koolhydraten te beperken.(2)(3) Daardoor zou het mogelijk ingezet kunnen worden bij prediabetes en insuline resistentie maar de onderzoeken zijn nog lang niet eenduidig in hun oordeel hierover.(4) Ook zijn er aanwijzingen dat galactomannan (wat overigens ook veel voorkomt in guargom) het HBA1-C en de nuchter en glucosespiegels kan verlagen. En een bijdrage kan leveren aan gezonde niveaus van triglyceriden. Al met al eigenschappen die zeer preventief kunnen zijn voor mensen met pre-diabetes of metabool syndroom. (11)
- Het verzacht de maag- en darmslijmvliezen. Mogelijk ondersteunt het ook bij te veel maagzuur oprispingen na de maaltijd (let op, dit onderzoek ging over fenegriekvezels, die een half uur voor de maaltijd werden ingenomen).(5)
- Door het zwellen van de zaden en de slijmstoffen die zo ontstaan bevordert het ook het verzadigingsgevoel. Daarom wordt het ook toegepast bij een overmatige eetlust.
- Mogelijk vertraagt het de progressie van de ziekte van Parkinson (in combinatie met L-dopa medicatie): dit omdat het de dopamine producerende neuronen beschermt.(6)
- Voorkomen van galstenen. Vooral als fenegriek in combinatie met ui wordt genuttigd. (10)
Gezondheidseffect van de fyto-oestrogeen in fenegriek
Fyto-oestrogenen, ofwel plantaardige oestrogenen, komen in zeker 300 plantaardige (onbespoten) voedingsmiddelen voor. Ze dragen bij aan een evenwichtige hormoonbalans bij zowel man als vrouw. Door de toename van oestrogene stoffen (xeno-oestrogenen) uit het milieu lijkt het voor iedereen belangrijk om fyto-oestrogenen op te nemen in het voedingspatroon. Lees verder in mijn artikel over Hormoonverstorende stoffen en mijn artikel over fyto-oestrogenen.
Fyto-oestrogenen werken:
- Tegen overgangsklachten. Hoewel het een klein onderzoek betreft lijkt het zowel de emotionele als fysieke overgangsklachten binnen korte termijn te kunnen verminderen.(7)
- Libido verhogend. (Onderzocht bij gezonde menstruerende vrouwen) Dit omdat fenegriek zowel vrij testosteron als oestradiol verhoogt.(8)
- Testosteron verhogend. Om deze reden wordt fenegriek ook genoemd als kruid voor mannen met een te laag testosteron (vaak door overgewicht, ziekte of medicijngebruik). Het zou zowel de seksuele functies als het libido verhogen.(9)
Gebruik van fenegriekzaden
- Als thee (erg lekker vind ik, heeft een beetje een bouillon achtige smaak)
- Als hele zaden in een curry die je op het laatste moment toevoegt (Week ze ruim van tevoren, je zou je gebit er op kapot bijten anders)
- Als gemalen poeder (het Blauwe Huis kruiden
- Als kiem (laat de zaden minstens 12 uur weken en doe ze dan in een kiembakje)
Mijn favoriete recepten met fenegriek
Hollandse groentepickle
Zie mijn boek ‘Je brein vitaal’, pagina 173.
Je brein vitaal
Waarschuwingen bij gebruik
- Als je de hele zaden in een curry wilt gebruiken: week ze dan minstens 12 uur. Anders heb je een grote kans dat je gebit erop kapot bijt.
- Gebruik je het gemalen kruid, kook het dan nooit mee omdat je gerecht dan bitter wordt. Voeg het op het laatste moment toe aan je gerecht.
- Let op: alleen zaden afkomstig uit Europa mogen gekiemd worden. Dit omdat de Egyptische variant mogelijk in verband stond met de EHEC-affaire van een paar jaar geleden.
- Door het sterke bloedsuikerspiegel verlagende effect kan de werking te sterk zijn, als je er veel van gebruikt in je maaltijd, bij bloedsuikerspiegel verlagende medicatie als metformine. Houd dit dus in de gaten! Dit geldt uiteraard ook als je fenegriek als supplement gebruikt.
- Gebruik je het als supplement terwijl je antioestrogene medicatie gebruikt overleg dan altijd met je arts. Normaal keukengebruik is prima.
- Geen waarschuwing: eet je regelmatig fenegriek(kiemen) dan gaat je zweet ook naar fenegriek ruiken. Onschuldig, maar goed om te weten.
Nuancering
- Bovenstaande onderzoeken zijn vooral gedaan met extracten van het kruid. En niet met hele zaad.
- Staar je nooit blind op informatie over een voedingsstof. Een enkelvoudige voedingsstof kan op geen enkele manier je gezondheid in goede banen leiden. Voeding is bovendien slechts een van de pijlers die je gezondheid bepalen. Wat de wetenschap ons leert over gezond voedsel en een gezond brein gaat over een totaal leef- en voedingspatroon, niet over één enkele voedingsstof.
Bronnen
- https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0378874119330855?via%3Dihub
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/24438170/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/7480183/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/27496582/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/20623611/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/23512705/
- https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S2213434420300347?via%3Dihub
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25914334/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26791805/
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3193144/
- Juhász AE, Greff D, Teutsch B et al. Galactomannans are the most effective soluble dietary fibers in type 2 diabetes: a systematic review and network meta-analysis. Am J Clin Nutr. 2023; 117(2):266-277 doi:10.1016/j.ajcnut.2022.12.015
Boeken
- Groot handboek geneeskrachtige kruiden / Dr. Geert Verhelst
- Diabetes & Metabool Syndroom / Hilde Maris
