Engelwortel (Angelica Archangelica)

Ik ben altijd wel onder de indruk van deze majestueuze schermbloemige plant. Een wondertje ook hoe deze plant die wel 2 meter hoog kan worden op een zeer smalle holle stengel zo breed kan uitwaaieren naar boven en dan toch keurig rechtop blijft staan. De plant tref je in Nederland vaak aan bij sloot-en beekwallen. Tijdens iedere wandellezing sta ik er even bij stil om aan de groep te vertellen waar de plant van oudsher voor werd ingezet. Volgens een mythe werd de plant door de aartsengel aanbevolen aan een monnik om ons te beschermen tegen plagen. Kan het ook in de tegenwoordige tijd nog iets voor de mens, vooral zij die geplaagd worden door stress, betekenen?

Te druk en/of overbelast?

Volgens de signatuurleer (de leer van de Middeleeuwse Paracelsus die ervan uitging dat kenmerken van de plant een aanduiding zouden zijn voor de heilzame werking) zou de plant vooral geschikt zijn voor mensen van het 'Lucht type'; uiterlijk stoere, krachtige mensen die toch onzeker/nerveus zijn. Daardoor zijn ze teveel in hun hoofd bezig, piekeren ze teveel, raken ze overbelast, slapeloos, krijgen ze hartkloppingen of ontstaan er allerlei nerveuze spijsverteringsklachten, van vooral maag en darmen. Engelwortel (de wortel van de plant werkt vooral op het brein van de mens) kalmeert en versterkt het zenuwstelstel waardoor er weer meer energie overblijft voor de spijsvertering, volgens de oude boeken.

Maagzuur, stress en je brein

Citaat uit mijn boek 'Je Brein vitaal- met elke hap een gezonde stap':  Om eten (eiwitten) goed te kunnen verteren, moet je maag voldoende maagzuur aanmaken. Deze in stukjes geknipte eiwitten vormen de basis van bijvoorbeeld neurotransmitters, je 'feel good' stoffen.Alleen in een zuur milieu worden eiwitten goed ‘in stukjes geknipt’ en kunnen alle voedingsstoffen als vitamines, mineralen en sporenelementen optimaal worden opgenomen in de darmen. Suiker bijvoorbeeld verstoort de zuurgraad in de maag en kan zo je spijsvertering flink tegenwerken. Stoppen met suikerrijk voedsel kan een belangrijke stap in de goede richting zijn als je maagzuurproblemen hebt. Chronische stress kan ook een oorzaak zijn, waardoor je te weinig maagzuur aanmaakt. Het tegenstrijdige is dat als je te weinig maagzuur aanmaakt, je na de maaltijd vaak oprispend maagzuur (reflux) kunt ervaren. Met een beetje pech krijg je dan maagzuurremmers voorgeschreven. Die zullen het probleem uiteindelijk alleen maar verergeren, omdat je dan nóg minder maagzuur aanmaakt. Dus nog minder voedingsstoffen maar ook neurotransmitters (die bijdragen aan een goede stresshantering) tot je beschikking krijgt. Lees verder in mijn artikel Maag en breinvitaliteit.

Geneeskrachtige werking

Vanuit de wetgeving mogen we daar natuurlijk niet veel meer over zeggen. Maar de in de duizenden jaren die voor ons liggen werd de plant vooral voor onderstaande klachten ingezet. En ze zullen er toch niet altijd helemaal naast hebben gezeten? Soms zaten we er wel gigantisch naast overigens, daar zijn ook voorbeelden van te over. Van oudsher werd de plant ingezet bij een scala aan spijsverteringsklachten:

  • steen op de maag/zware maag/volle maag, winderigheid, om de eetlust op te wekken/anorexie/ondergewicht, gebrekkige leverwerking, zwakke spijsvertering, gebrekkige eiwit-en vetvertering, misselijkheid, obstipatie etc.
  • Bij krampen en kolieken door nervositeit en bij een prikkelbare darm
  • De Chinese en Indische Engelwortel werden vooral gebruikt als versterkend kruid voor vrouwen (zoals Ginseng vooral voor mannen werd ingezet) Vooral bij opvliegers, alle klachten ten gevolge van de menopauze. Maar ook om de menstruatie op gang te brengen of bij menstruatiestoornissen

Nieuwe onderzoeken

(let op; deze zijn meestal op basis van laboratoriumonderzoek bij dieren/muizen gedaan)

  • Het bestanddeel angelicine in de wortel reguleert mogelijk de apoptose van borstkankercellen.(1) 
  • De etherische oliën in de plant dragen mogelijk bij aan ontsteking remming(het zou Interleukine 6, een ontstekingsbevorderende cytokine laten dalen, bij o.a een overmaat aan het ontstekingsbevorderende LPS) Zie verder mijn boek 'je brein vitaal' over LPS (2) 
  • Het heeft mogelijk een beschermend effect op de lever doordat het de antioxidant capaciteit verbetert (door vermindering van vrije radicalen) (3) 
Rineke Dijkinga tijdens een wandellezing met op de achtergrond Angelica.
  • De verschillende soorten Engelworte Chinese (Angelica Sinenis of Dong Quai), Japanse, Koreaanse en de Angelica Archangelica lijken vooral antioxiderende, antimicrobiële, insectendodende en ontstekingsremmende eigenschappen (in de etherische olie) te bevatten. Ook lijken deze olien inzetbaar te zijn om medicijnen via de huid beter opneembaar te laten zijn.(4)
  • Engelwortel valt onder de groep van zogenaamde carminatieven: windafdrijvende kruiden die vooral worden ingezet om het spijsverteringskanaal te helpen ontspannen. Daarom worden ze vaak ingezet bij IBD en IBS klachten. (5) 
  • Zoals voor veel kruiden geldt: in combinatie met andere ontspannende & spijsverteringsbevorderende kruiden treedt er vaak een synergie effect op waardoor de werking verbetert. Bijvoorbeeld in combinatie met kamille, pepermunt, melisse, zoethout etc. verminderd het spijsverteringsklachten van vooral slokdarm, maag en dunne darm. Daardoor is het mogelijk geschikt om de klachten van een prikkelbare darm of maagzuurproblemen aan te pakken.(6) 
  • Een mix van dergelijke kruiden zou volgens het Farmacotherapeutisch Kompas kunnen worden ingezet als 'symptomatische behandeling van dyspepsie bij volwassenen, met name bij maagpijn, zuurbranden, vol gevoel, maag- en darmkrampen en misselijkheid.' Als deze onvoldoende effectief blijken kan er naar andere middelen worden uitgeweken.

Hoe te gebruiken?

De wortel van de plant bevat vooral het geneeskrachtige deel. Deze wordt vaak op alcohol gezet om er tincturen van te maken. Deze zijn onder allerlei namen te koop als ‘zelfzorgproduct’ bij de drogist en soms bij apotheken. Soms samengevoegd met andere kruiden die de spijsvertering bevorderen. Helaas mag ik in dit artikel geen namen van deze producten noemen. Maar even googelen of navraag doen bij de drogist/apotheek levert je vast de gewenste informatie.

Culinair

De zaden worden wel culinair gebruikt; geroosterd en/of in thee. En in sommige Scandinavische landen worden de stengels (geconfijt) verkocht als lekkernij.

Waarschuwing:

  • Engelwortel is een krachtig kruid en kan symptomen verzachten. Het zou daarom ernstige klachten kunnen maskeren en kunnen leiden tot uitstel van een diagnose. Gebruik het daarom maximaal een aantal weken. Ook als je klachten zijn ontstaan door bijvoorbeeld het gebruik van pijnstillers is het raadzaam om een arts te raadplegen en niet zelf te gaan ‘dokteren’.
  • Veel van de Engelwortel middelen zijn gemaakt op basis van alcohol. Daarom is het niet aan te bevelen bij alcoholisme, epilepsie, zwangerschap en borstvoeding. In de eerste twee situaties zou Engelwortel wel als tablet gebruikt kunnen worden. Hoewel het kruid van oudsher werd ingezet bij zwangschapsmisselijkheid en braken zijn er geen bewijzen dat dit veilig is. 
  • Veel schermbloemige planten bevatten cumarines. Deze kunnen de huid gevoeliger maken voor zonlicht. Dus oppassen als je dit kruid gebruikt in de zomermaanden.
  • Engelwortel versterkt de maagfunctie, dus ook de maagzuurproductie. Daarom is het niet verstandig het gelijktijdig met maagzuurremmers te gebruiken. Wel wordt het, in samenspraak met apotheker/huisarts, regelmatig ingezet om de afbouw van maagzuurremmers mogelijk te maken. Of om het gebruik van maagzuurremmers uit te stellen/te voorkomen.
  • En zoals voor elk voedingsmiddel geldt: uiteraard niet gebruiken als je niet tegen schermbloemigen kunt.

Mijn favoriete product met Engelwortel

Sweet belly thee (zie pagina 241) van mijn boek “Je Brein vitaal

En zoek je een heerlijke/ontspannende bodyolie: meng dan 2,5 ml Engelwortel etherische olie op een 100 ml. basisolie.

Over de auteur van dit artikel

Rineke is opgeleid als natuurgeneeskundig- en orthomoleculair therapeut. Ruim 15 jaar lang heeft ze mensen met chronische klachten begeleid in haar praktijk op het gebied van voeding en leefstijl. Inmiddels richt ze zich volledig op het inspireren van mensen om te kiezen voor onbewerkt, gezond, duurzaam en divers voedsel via haar boeken, lezingen, platforms, magazines en trainingen. Omdat het voor veel mensen moeilijk bleek om gezond eten in de praktijk te brengen, begon ze in 2011 boeken te schrijven. 

(H)eerlijke recepten plus uitgebreide achtergrondinformatie om je gezondheid positief te beïnvloeden, vormen in alles wat ze schrijft de rode draad. Het geld van haar bestsellers investeert ze grotendeels in hun biodiversiteitsproject Heerlijk Westerwolds Land. Door een boek te kopen of cadeau te geven ondersteun je niet alleen haar gedachtengoed maar maak je het ook mogelijk dat Rineke volledig onafhankelijk van subsidies, adverteerders of financiers haar jarenlange kennis gratis kan blijven delen.