Maximaal gezond met een minimaal budget
Met een minimuminkomen is gezond eten een uitdaging. Daar weet Lizette Veenhuizen (46) alles van. Ze is moeder van vijf kinderen en komt rond van een bijstandsuitkering. Een groot deel van Lizette’s dag uit het plannen en maken van de maaltijden. Een uitdaging met een weekbudget van 120 euro. Rineke dook met Lizette de keuken in voor een voedzame maaltijd: een low-budget winterquiche en een rode koolsalade met ingrediënten en (on)kruiden uit streek en tuin.
Aan het aanrecht houdt Rineke twee handen vol kleurrijke bonen in de lucht. Tien verschillende rassen uit de noordelijke provincies. Ze haalde ze bij de bonenboer op de markt in Groningen, ‘Het kost geen pepernoot en is super voedzaam,’ zegt Rineke. ‘Als je met het seizoen mee wilt eten, uit de regio en voordelig, dan moet je op scharrel. Daar ben jij waarschijnlijk expert in?’Lizette: ‘Absoluut. Ik ben een soort scharrelmoeder.’
Slim inkopen
‘Hoe kom je rond met honderdtwintig euro?’ wil Rineke weten. Lizette legt uit dat de grote bulk aan verse groente en fruit van een boer uit de omgeving komt die pakketten aanbiedt aan mensen met een smalle beurs. Veel komt van de markt en de laatste zaken haalt ze bij de (Turkse) supermarkt. ‘Beperkt houdbare koopjes in eurozakken zijn favoriet. Daar maak ik dan dezelfde dag nog soep van.’ Ook profiteert ze van de app Too Good To Go waar voedingsmiddelen gunstig worden aangeboden om verspilling tegen te gaan. Ongekookte restanten gaan de vriezer in en werkt ze weg als het uitkomt. Rineke vertelt dat ze veel gebruik maakt van de droogoven, waardoor ze in de winter ook lekker en gezond kan eten. ‘Proef deze wilde pruimen maar eens na twaalf uur in de droogoven. Het lekkerste dat er is.’ Dat beaamt Lizette: ‘Hmmm, krokant en zachtzuur. Kunnen kruiden ook in de droogoven? In de zomer aten wij veel brandnetelzaadjes. De sliertjes smaken een beetje nootachtig, als chiazaad, maar ze komen dan niet helemaal van de andere kant van de wereld.’
Rineke: ‘Ik doe alles wat maar voor handen is in de droogoven. In de zomer tomaatjes, die gebruik ik in plaats van spekjes door de salade. Gedroogd fruit (fruitleer), heb je dat weleens geproefd? Daarna wil niemand meer een biscuitje.’
Lizette: ‘Koek en snoep heb ik sowieso niet in huis. Ik ben een extremist wat voeding betreft.’
Het roer om
Rineke: ‘Waarom ben je zo streng dan?’
Lizette: ‘Ik vind het belangrijk dat de kinderen gezond eten. In mijn ouderlijk huis was doorlopend chips, cola, snoep en koek voorhanden. De hele dag draaide om eetmomenten: ontbijt, koffie met koek, brood, weer koek, avondeten, chips en cola… Een stroom van voedsel eigenlijk. Ik werd steeds molliger en slomer.’
Geïnspireerd door een gezin waar ze oppaste – waar wel gezond werd gegeten – gooide Lizette het roer om. ‘Ik wilde weten wat het effect zou zijn.’ Ze deed pakjes en zakjes in de ban, at alleen nog vers en werd heel matig met suiker. ‘Al na een dag voelde ik me beter en energieker. En de hooikoorts waar ik van eind mei tot midden september last van had, verdween bijna helemaal.’
Rineke: ‘Hoe vinden je kinderen dit?’
Lizette: ‘De oudsten hebben er niet zo veel mee, de twee jongsten vinden het wel leuk.
Rineke: ‘Heb je weleens dagen waarop je denkt: ‘Laat maar een keer zitten, dat gezonde eten?’
Lizette, lachend: ‘We gaan eens per jaar naar een all inclusive pretpark waar ze zich die dag mogen volproppen met friet, hamburgers en cola. Eerst zijn ze blij, maar aan het eind van de dag komen ze bij me: ‘Mogen we alsjeblieft een appel?’ Thuis hebben we als frisdrank vaak water of thee met smaakjes uit de tuin die we zelf plukken. Bessen, munt, citroenverbena.’
Rineke: ‘Leuk, dan plukken we straks ook wat voor een watertje bij de lunch. En wat zullen we eens door de quiche doen, aardappelen?’
Lizette: ‘Nee, daar worden ze niet gelukkig van. Linzen en haver eten ze graag. Groente eten ze trouwens het liefst rauw.’
Rineke: ‘Dan maken we er een rode koolsalade bij.’
Dan is het tijd om op Heerlijk Westerwolds Land op jacht te gaan naar de ingrediënten. Eerst haalt Lizette een doosje scharreleieren langs de weg. Dan plukken ze samen kruiden voor in de salade, de quiche en het smaakwater. In rap tempo raakt het mandje gevuld: venkelbloemen, stevia, tijm, brandnetelzaadjes, zevenblad, rozemarijn, rode klaver… De trompetto courgette gaat in het water, die geeft er een fijne, zachte smaak aan.
Bonen bevatten zogenaamde fyto-oestrogenen en een stofje Calcium-D-glucaraat, een stof die oestrogenen uit het milieu minder schadelijk maakt. Rineke: ‘Juist voor pubers die nogal kunnen pieken met hun hormonen is het belangrijk om overtollige oestrogenen weer weg te vangen met dergelijke voedingsstoffen.’
Rineke’s tip: je eigen hüttenkäse
Heb je regelmatig een restje melk over? Breng dit aan de kook met 2 tot 3 eetlepels citroensap of witte wijnazijn en een snufje zout (uitgaande van 1 liter). Als de melk kookt, drijven er kleine witte bolletjes naar de oppervlakte. Zeef deze uit de melk en je hebt heerlijke hüttenkäse.
Lizette’s tip: abrikozenpitten ontkiemen
Kraak een abrikozenpit en leg de kern ingepakt in een stukje keukenrol in een plastic zakje. Na een week of twee kun je ‘m in de aarde poten voor je eigen abrikozenplant.
Uitgelicht: brandnetel
Rineke: "Ik ben nogal fan van brandnetels. Ze zijn ongelooflijk lekker door een soepje, burger of pesto. Natuurlijk is smaak persoonlijk, maar als je een goede, chlorofylrijke superfood aan je eten wilt toevoegen, dan eens aan brandnetel. Helemaal gratis uit de supermarkt van moeder natuur.
