PFAS zit in ons voedsel, water en verpakkingen en wordt opgeslagen in ons lijf en brein als het niet wordt uitgescheiden. PFAS ontgiften is moeilijk. Maar er zijn wel manieren om je lichaam te helpen!
Je uitscheidingsorganen – darmen, lever, nieren, gal en lymfesysteem – spelen een sleutelrol. Ondersteun ze door vitaal en onbewerkt te eten, met ruim voldoende groenten, gezonde vetten & eiwitten, voldoende water etc. Beweging bevordert de lymfeafvoer en draagt bij aan de verwijdering van chemische stoffen. Ook groene voeding, zoals bladgroente, spirulina, algen/zeewieren en chlorofyl, bieden natuurlijke ondersteuning voor de dagelijkse detox.
Ook kruiden kunnen je lever en nieren extra kracht geven, mits gebruikt onder begeleiding van een deskundige.
Elke stap telt! Bewuste keuzes in je voeding, routine en niet te vergeten ons stemhokje maken verschil. Laten we samen bouwen aan een toekomst waarin gezondheid, welzijn en duurzaamheid centraal staan. Als we allemaal denken: “Ik ben maar één persoon, maar… wat kan ik doen?” Dan maken we meters. Jouw bijdrage maakt het verschil! Lees verder hoe we met elke hap, een stap kunnen zetten.
Hobbykip-eitjes versus eieren uit de supermarkt.
Het was toch weer wat, de ophef over PFAS in eieren. En dat vlak voor de paasdagen! Om me heen hoorde ik veel geschrokken, maar ook teleurgestelde mensen. Doe je iets moois door eitjes te kopen van blije kippen die lekker buiten scharrelen, en dan dit! Ook wij hebben onze eitjes maar even naar het lab gestuurd. Gelukkig zaten ze ruim binnen de norm. Maar toch… wat betekent al die PFAS in ons eten en ons water eigenlijk voor ons?
Daar ga ik het overigens niet specifiek over hebben in deze blog (ik heb er al uitgebreid over geschreven in mijn artikel Hormoonverstoring). In deze blog wil ik juist kijken naar wat je zelf kunt doen om PFAS te ontgiften. Want ja, het zijn zogenoemde persistente chemicaliën, ontworpen om moeilijk af te breken te zijn. Ze zitten inmiddels overal om ons heen. Die hobbykip-eitjes zijn slechts een van de vele ‘kanaries in de kolenmijn’. Maar geen paniek: er zijn wél dingen die je kunt doen!
Hoe komt PFAS in hobbykip-eieren terecht?
Je vraagt je misschien af: hoe komt die PFAS eigenlijk in hobbykip-eitjes terecht? Hier een paar mogelijke oorzaken:
- Regenwormen: Hobbykippen eten vaak wormen, die PFAS kunnen bevatten. Industriële kippen krijgen dat niet binnen, omdat ze geen wormen te eten krijgen.
- Leeftijd: Hobbykippen leven meestal langer dan industriële kippen. Hoe langer een dier leeft, hoe meer gifstoffen het lichaam kan ophopen.
- Productie: Hobbykippen leggen minder eieren dan industriële kippen. Dit betekent dat de concentratie PFAS in een ei hoger kan zijn, omdat er minder ‘verdeling’ is.
- Kippenvoer: Als het voer ingrediënten bevat die blootgesteld zijn aan PFAS, kan dit een bron van besmetting zijn.
- Drinkwater: Kippenwater dat met PFAS verontreinigd is, kan ook bijdragen aan de accumulatie in eieren.
De belangrijkste bronnen van PFAS in onze dagelijkse voeding:
- Via vlees, vis, eieren (biologische accumulatie),
- Drinkwater en irrigatie,
- Groenten uit vervuilde bodems,
- Verpakkingen met PFAS-coating*.
Maar hoe komt het dan in deze bronnen?
Zembla maakte er 3 ontluisterende documentaires over:
* Word kritischer: koop zo weinig mogelijk producten met PFAS (teflon pannen, kleding en schoeisel met teflon, blusschuim, verpakkingsmaterialen etc)
Wat kun jij doen?
Ontkomen aan PFAS kunnen we helaas niet. Ze zijn overal om ons heen. Maar je kunt je lichaam wél helpen om afvalstoffen beter af te voeren. Dit kun je doen door je uitscheidingsorganen – zoals je darmen, lever, nieren en gal – te ondersteunen. Hoe? Hier komen praktische tips die je vandaag nog kunt toepassen!
1. Zorg goed voor je darmen
Je darmen vormen je eerste verdedigingslinie tegen toxische stoffen. Als jij goed gastheer voor je darmen wordt, ontlast je automatisch ook je andere uitscheidingsorganen.
- Eet elke dag iets groens, zoals spinazie, sla, boerenkool of kruiden. Groen voedsel bevat chlorofyl, een waardevolle ondersteuner om afvalstoffen af te voeren.
- Kies voor biologische granen, peulvruchten, zaden en noten zonder glyfosaatbehandeling. Zie mijn artikel ‘Bestrijdingsmiddelen en jouw darmgezondheid.’ Glyfosaat maakt onze darmslijmvliezen permeabel, zodat chemische stoffen nog gemakkelijker opgenomen worden in onze bloedbaan en naar de lever worden getransporteerd. Maar glyfosaat zorgt ook dat onze leverontgifting wordt ondermijnd. Een oneerlijke strijd.
- Verminder de hoeveelheid moderne tarwegluten in je voedsel. De overmaat ervan kan ook zorgen voor permeabele darmslijmvliezen. Kies zoveel mogelijk voor voedsel van boeren, telers, producenten die het goed voor hebben met duurzame gezondheid van mens en planeet. Veel van hen verbouwen Nederlandse oergranen, die veel minder gluten bevatten. Lees verder; “Granen, verguisd en bejubeld.”
- Laat ultra bewerkt voedsel zoveel mogelijk staan en kook zelf met onbewerkte ingrediënten.
2. Koester je lever
Je lever is een echte held als het gaat om ontgiften. Maar chemische stoffen zoals PFAS belasten dit orgaan enorm. Ze zijn immers zo gemaakt dat ze bijna niet afbreekbaar zijn, niet in het milieu en niet in ons lijf. Zorg dus dat je je lever niet ook op andere manieren zwaar belast:
- door bijvoorbeeld het verminderen van onze hoge consumptie aan glucose/fructose in ons kant-en-klare voedsel, alle snelle koolhydraten in frisdrank, vruchtensapjes, alcoholische versnaperingen, brood, crackers, tussendoortjes etc. Zie mijn artikel “Koolhydraten, ze kunnen je maken of breken.”. Wat we ons vaak niet beseffen is dat deze snelle koolhydraten een zware belasting vormen voor zowel ons alvleesklier, als onze lever.
- Eet vitaal en vers voedsel, zoals rauw fruit, kiemen, kruiden en microgroenten: dat bevat optimale hoeveelheden vitamines, mineralen, sporenelementen, goede eiwitten/vetten en antioxidanten.
- Neem gezonde vetten op in je dieet (zoals avocado’s, noten en olijfolie) die zowel je lever als de galproductie ondersteunen.
- Eet regelmatig voeding als asperges of broccoli-kiemen die je lever in specifieke taken wat betreft je ontgifting ondersteunen.
3. Ondersteun je gal
Een gezonde galwerking is cruciaal voor het afvoeren van gifstoffen via de darm en het voorkomen van heropname via de enterohepatische kringloop. (zie mijn uitgebreide artikel erover) Belangrijke adviezen:
- Eet bij elke maaltijd een gezonde vetbron. Vermijd industriële en transvetten.
- Neem dagelijks bittere groenten zoals spruitjes, witlof of wat duizenblad, paardenbloemblad etc..
4. Verzorg je nieren
Je nieren spelen een cruciale rol in het afvoeren van afvalstoffen via je urine.
- Drink voldoende en schoon water. Overweeg een waterfilter als je in een met PFAS vervuild gebied woont.(10)
- Minimaliseer het eten van bewerkt voedsel omdat dat relatief veel geraffineerd zout bevat. Maak je eigen eten en gebruik dan wat zeezout mét minerelen.
- Eet kaliumrijke groenten en fruit, zoals bananen, tomaten en aardappelen.
- Gebruik eventueel kruidentheeën zoals brandnetel- of paardenbloemthee om je nieren te ondersteunen.
5. Activeer je lymfesysteem
Je lymfesysteem is een belangrijk onderdeel van je afvalverwerkingssysteem. En het goede nieuws is: beweging is dé sleutel!
- Maak dagelijks een wandeling, doe yoga of ga sporten.
- Vermijd knellende kleding, zoals strakke BH’s of broeken, die je lymfeafvoer kunnen beperken. Dus dames: geen verplichtingen meer buitenshuis? Hang je BH dan aan de wilgen.
Foto hierboven; Francine van Broekhoven | De Groene Zuster.nl
Nog een paar tips:
- Onderzoek suggereert dat zweettherapie, bijvoorbeeld in de sauna, kan helpen om bepaalde toxische stoffen zoals PFAS uit te scheiden.
- Let extra goed op je gezondheid als je in het verleden veel met chemische of toxische stoffen in aanraking bent geweest. Stoffen zoals PFAS worden vaak opgeslagen in vetweefsel wanneer ze niet goed via het lichaam kunnen worden afgevoerd. Snel gewichtsverlies, zoals bij crashdiëten, kan daarom leiden tot een plotselinge vrijlating van deze stoffen in de bloedbaan, met mogelijk ernstige gevolgen.
- Daarnaast is het interessant om te kijken naar de natuur voor inspiratie. In het dierenrijk gebruiken sommige dieren klei, zeoliet of leem om gifstoffen uit hun lichaam te verwijderen. Voor mensen kunnen groene voedingsmiddelen zoals spirulina, algen of chlorofyl een soortgelijke detoxwerking hebben. Ook groene microgroenten of kiemen (zie foto hieronder) kunnen veel ondersteuning bieden als het gaat om chlorofyl + vitale voedingsstoffen.
- Hoewel voeding een belangrijke rol speelt, is het soms niet genoeg om de lichaamsontgifting effectief op gang te brengen. Kruiden zoals Silybum marianum (mariadistel), Cynara scolymus (artisjok), Taraxacum officinale (paardenbloem) en Solidago virgaurea (guldenroede) kunnen daarbij ondersteuning bieden. Net als specifieke voedingssupplementen die de ontgifting een handje helpen. Het is echter cruciaal om dit altijd onder begeleiding van een professionele therapeut, arts of natuurgeneeskundige te doen. Zie mijn aanbevelingen op de contactpagina. Zelf experimenteren kan risico’s met zich meebrengen, zoals wisselwerkingen met medicijnen of negatieve effecten op de lever.
- Detoxmethodes, zeker als het gaat om zware metalen en/of chemische stoffen zijn nooit geschikt voor eigen experimenten, zeker niet tijdens de zwangerschap/periodes van borstvoeding, bij jonge kinderen, zieke mensen of ouderen.
Doe je mee met doen?
Het is begrijpelijk dat problemen, zoals die van PFAS ons soms moedeloos kunnen maken. Maar onthoud: elke stap die je zet om je lichaam te ondersteunen, hoe klein ook, is een overwinning. We kunnen niet alles zelf oplossen, maar door gezondheid en welzijn telkens weer onder de aandacht te brengen geven we een krachtig signaal: wij kiezen voor een zorgzame toekomst waarin natuur, milieu, gezondheid, welzijn en duurzaamheid voorop staan.
En vergeet niet: jouw keuzes in het stemhokje, in de supermarkt en in je dagelijkse routine maken écht een verschil. Samen kunnen we verandering teweegbrengen – voor onszelf, onze planeet en de generaties na ons. Als 8 miljard mensen zeggen; “I’m only one person, but… what can I do?” Dan maken we meters!
En wie weet wil je ook de petitie nog tekenen: Stop PFAS bij de bron!
Bronnen
- ESCOP Monographs (European Scientific Cooperative on Phytotherapy)
- https://www.rtl.nl/nieuws/binnenland/artikel/5504815/eieren-vrije-uitloopeieren-advies-pfas-vragen-rivm
- https://www.efsa.europa.eu/en/topics/per-and-polyfluoroalkyl-substances-pfas
- https://www.ozhz.nl/wp-content/uploads/Rapportage-PFAS-in-eieren-eindrapport-1209-met-samenvattingen_def.pdf?utm_source=chatgpt.com
- https://www.atsdr.cdc.gov/pfas/index.html
- https://www.louisbolk.nl/sites/default/files/publication/pdf/verkenning-van-pfas-eieren-van-hobbykippen-en-mogelijke-oorzaken_0.pdf
- Leticia S. Ansaloni, Janja Kristl, Caio E. C. Domingues, Aleš Gregorc, An Overview of the Nutritional Requirements of Honey Bees (Apis mellifera Linnaeus, 1758), Insects, 10.3390/insects16010097, 16, 1, (97), (2025).
- https://www.atsdr.cdc.gov/pfas/prevent-exposure/index.html
- Genuis SJ, Birkholz D, Ralitsch M, Thibault N. Human detoxification of perfluorinated compounds. Public Health. 2010 Jul;124(7):367-75. doi: 10.1016/j.puhe.2010.03.002. Epub 2010 Jun 19. PMID: 20621793.
- National Academies of Sciences, Engineering, and Medicine; Health and Medicine Division; Division on Earth and Life Studies; Board on Population Health and Public Health Practice; Board on Environmental Studies and Toxicology; Committee on the Guidance on PFAS Testing and Health Outcomes. Guidance on PFAS Exposure, Testing, and Clinical Follow-Up. Washington (DC): National Academies Press (US); 2022 Jul 28. 4
