Het is maar dat je het (w)eet
Hoe vaak hoor je niet iemand zeggen ‘als je huis opgeruimd is, is je hoofd dat ook’. Ik ben zelf ook altijd erg blij ‘als het huis weer aan kant is’ zoals ze dat hier zeggen. Toch is een opgeruimd hoofd, in de figuurlijke zin van het woord (blijmoedigheid, gelukkig, goedgehumeurd) niet altijd vanzelfsprekend. Veel mensen voelen zich helemaal niet zo opgeruimd in de donkere wintermaanden maar ook voorjaarsmoeheid is voor velen een jaarlijks terugkerend fenomeen. Ook bij chronische stress is het soms moeilijk om het leven van de zonnige kant te blijven bekijken. En wat te denken van de stemmingswisselingen onder invloed van de maandelijkse cyclus en de overgang bij vrouwen?
Letterlijk en figuurlijk opruimen in je lichaam en brein
Dit artikel gaat over het letterlijk ‘opruiming houden’ in je lichaam met heerlijk reinigende voorjaars voedingsmiddelen. Maar ook over voedingsstoffen die je kunt eten voor een opgeruimd gevoel in de figuurlijke zin.
Via voeding en leefstijl kun je veel doen om dit te bewerkstellingen. Natuurlijk kun je niet alles met de juiste voeding beïnvloeden. Maar zonder de juiste bouw- en brandstoffen weet je bijna zeker dat er noch letterlijk noch figuurlijk van een opgeruimd gevoel sprake kan zijn.
Voedingsstoffen die je een opgeruimd gevoel geven
Je hebt er vast wel eens van gehoord; neurotransmitters als endorfines, serotonine en dopamine. Deze werken als boodschapperstoffen in je brein en bepalen ongelooflijk veel als het gaat om energie, stemming, leer- en concentratievermogen, sociaal gedrag, eetlust, stabiliteit, libido etc. Als deze ‘feel good’ stoffen er te weinig zijn of niet goed functioneren, kan dit verstrekkende gevolgen hebben. Vooral de neurotransmitters dopamine en serotonine zijn belangrijk als het gaat om een opgeruimde stemming:
- Dopamine is je ‘happy hormoon’. Dopamine maakt je gelukkig, geeft je energie en daadkracht, en bepaalt je libido en zin in bewegen.
- Serotonine houdt je energie en stemming evenwichtig en stabiel. Serotonine wordt ’s nachts omgezet naar melatonine, zodat je een heerlijke nachtrust hebt. Daardoor kun je iedere dag weer met een schone lei beginnen.
Beide stoffen zijn erg gevoelig voor verstoringen. Bijvoorbeeld door stress, hormonale veranderingen, ontregelingen van de bloedsuikerspiegel, te weinig bewegen en/of te weinig daglicht.
Dopamine wordt gemaakt vanuit het aminozuur tyrosine. Dit bevindt zich in vooral in dierlijke eiwitten. Sesamzaad, zeewieren en spirulina zijn de koplopers bij de plantaardige bronnen.
Serotonine wordt gemaakt uit tryptofaan en ook dat zit vooral in dierlijk eiwit. Maar te veel dierlijk eiwit is om meerdere redenen weer niet zo’n aanrader. (1) Goede plantaardige bronnen van serotonine zijn chiazaad, haver, sesampasta, zonnebloempitten(meel), pompoen en courgette. Met het recept van deze havermuesli koeken voegen je heel wat voorlopers van serotonine aan je voeding toe.
Zie voor veel meer bronnen van Tyrosine en tryptofaan blz. 388 van Alles draait om je hormonen.
Een disbalans in neurotransmitters kan de volgende klachten geven:
Ook essentieel voor een blij brein
Gezond functioneren van darm en lever
Het klinkt misschien wat vreemd, maar vooral je darmflora speelt een centrale rol in de aanmaak van pijnstillende, angstremmende en blijmoedige stofjes. Niet voor niets wordt de darm wel je tweede brein genoemd. Ook het letterlijk opruimen van afvalstoffen is een voorwaarde voor je energie en welbevinden. Je darm speelt, samen met de lever en nieren, ook hierin een hoofdrol. Dagelijks ontlasting, voldoende vezels, vocht, magnesium en chlorofyl, en een gezonde darmbacteriehuishouding zijn voor zowel neurotransmitters als de afvoer van afvalstoffen een must. Veel meer weten over een gezonde darm? Zie dan deze inleiding uit mijn boek: de basisvoorwaarden voor gezonde darmen. Het voorjaar is vanouds DE tijd voor een reiniginging. Dan zijn er ook volop heerlijke daslook, brandneteltopjes, jonge paardenbloemblaadjes etc. Zie ook dit filmpje over brandnetels en dit overheerlijke recept voor een snel te maken soepje: Vitale spinazie brandnetelsoep.
Een eeuwenoude gewoonte is die van de voorjaarsschoonmaak in huis. Maar ook voor je lichaam en je stemming kan een grote schoonmaak in je lijf een verademing zijn. Zeker na een lange winter van zware kost, weinig buiten en donkere dagen. Het opruimen kun je net zo mild of streng doen als je zelf wilt. (2) Laat je inspireren door deze informatie:
(W)eetje: Voedingsadviezen bij een reinigingskuur >
Toch is het ook van groot belang om dagelijks aan je ontgfiting te werken, je lever moet volop de mogelijkheden hebben om afvalstoffen dagelijks af te voeren. Klik hier voor het artikel over leverontgifting.
Ruim voldoende magnesium, B-vitamines en zink in je voeding
Ook deze stoffen zijn nodig om de neurotransmitters goed te laten functioneren en om ze weer om te zetten naar bijvoorbeeld slaaphormonen. (5)
Wist je dat zeewieren een super bron van magnesium zijn? En dat havermout, tarwekiemen en edelgistvlokken veel zink bevatten? Rauwe, niet-verhitte, verse voeding bevat vooral B-vitamines. Zie de uitgebreide tabellen met gehaltes aan vitamines, mineralen en sporenelementen in bijlage K van ‘Alles draait om je hormonen’. Of kijk eens naar dit overheerlijke, simpele recept: bieslookpesto. Met deze informatie kun je naar hartenlust je eigen recepten met voldoende magnesium, B vitamines en zink zelf samenstellen.
op de foto een heerlijke daslookpesto uit Weten van (h)eerlijk eten deel 1.
Voldoende beweging
Hoewel beweging niets met voeding te maken lijkt te hebben, is beweging een must voor een gezonde stemming en een gezond brein. De aanvoer van zuurstof en voedingsstoffen in ons brein is onlosmakelijk verbonden met beweging. Ook de aanmaak van neurotransmitters, vooral serotonine, verbetert door buiten te bewegen (met name hardlopen). En dat is niet eens zo moeilijk. Parkeer bijvoorbeeld je auto niet op je werk, maar een halfuur van je werk af. Of kom een paar keer per week in beweging vóórdat je naar je werk gaat. Die beweging heb je dan maar vast gehad! Probeer het gewoon eens om te ervaren hoe veel energie het je oplevert.
Goed vet, vet goed
Ons brein bestaat voor het grootste deel uit vet. Onze grootste cholesterolvoorraad bevindt zich overigens ook in ons brein. Dat geeft al aan dat goed vet en gezond cholesterol onontbeerlijk zijn voor een gezond brein. (Ons brein heeft overigens zijn eigen cholesterol aanmaak.) Een gezonde Omega 3/6 balans is voor je brein van groot belang. Net als (indirect) gezonde Omega 9 vetzuren als olijfolie.
Goede vetten voor ons brein zijn vooral de omega 3- en 9-vetzuren, zoals we die vinden in walnoten, lijnzaad, koolzaadolie, chiazaad, vette vis, avocado en olijfolie. Gezond cholesterol is cholesterol dat niet geoxideerd is. Om de oxidatie van cholesterol tegen te gaan, hebben we vooral vers, onbewerkt voedsel nodig. (6)
Een stabiele bloedsuikerspiegel
Het voorkomen van pieken en dalen in het glucoseniveau is een sterk bepalende factor voor een stabiele, vrolijke stemming. Helaas zijn er veel voedingsmiddelen in ons leven geslopen die deze stabiliteit danig kunnen ontregelen. Denk aan suikers, tarwe, frisdranken en sapjes. Die verstoren ook de aanmaak van blijmoedige neurotransmitters. Vaak zie je dat we het gebrek aan vreugde tegen proberen te gaan met ‘troostvoedsel’ als brood, crackers, zoetigheid en chips. Deze snelle koolhydraten zijn dé manier om snel weer ‘feel good’ stofjes in ons brein te krijgen. (7) Maar die stofjes blijven slechts tijdelijk en het effect laat zich raden; na een snelle piek volgt een dal, waardoor je opnieuw troost zoekt. Zo beland je al snel in een vicieuze cirkel. De enige manier om die te doorbreken, is geen snelle koolhydraten meer te eten. Dat kan overigens veel minder ingewikkeld zijn als je denkt: door zelf weer je eten te maken zonder kant-en-klaar voedsel wordt je baas over je eigen ingrediënten en kun je met behulp van de Glycemische Lading uit de ban van snelle koolhydraten komen.
Alleen al het weglaten van kant-en-klare tarweproducten en deze vervangen door oude granen als rogge, haver, gerst en boekweit kan een enorme stap in de goede richting zijn. Er is keuze genoeg en je brengt ook direct veel meer variatie aan in je voedingspatroon. (8) Zie mijn artikel Granen bejubeld en verguisd.
Meer weten?
Dit artikel laat slechts in een notendop zien hoe we met voeding en leefstijl opgeruimder kunnen leven. Wil je er veel meer over weten? Ik schreef er een uitgebreid boek over: Je Brein vitaal – met elke hap een gezonde stap.
Ook vind je uitgebreidere informatie bij de volgende weetjes en recepten: (1) Weetje: ‘Eiwitten & aminozuren’, (2) Weetje: ‘Reiniging’ en ‘Voedingsadviezen bij een reinigingskuur’, (3) Recept: ‘Reinigende tomatensoep’, (4) Recept: ‘Asperges-daslooksalade’, (5) Weetje: ‘Tips om beter te slapen’, (6) Weetje: ‘Cholesterol’ en ‘Cholesterol te hoog?’, (7) Weetje: ‘Suikers’, (8) Weetje: ‘Granen bejubeld en verguisd’.