Ik las een artikel in de Groene Amsterdammer, getiteld “Vervreemd van het goede leven”. Het artikel beschrijft onze (althans voor veel mensen in onze maatschappij) vervreemding van het échte leven omdat we voor steeds minder dingen moeite hoeven te doen. Ik moest eraan denken toen we onze 10 mini-akkertjes met granen gingen oogsten. Bloed(blaren), zweet, tranen, ploeteren in de hitte……maar wat een topdag. Bijna de mooiste dag van mijn jaar als ik denk aan arbeidsvreugde, het gevoel van trots, vervulling en zinvolheid. Is het niet fantastisch dat voeding je letterlijk én figuurlijk zo’n voldaan gevoel kan geven?
Moeite doen
Hieronder een hele korte samenvatting met citaten van/uit het artikel “Vervreemd van het goede leven” /Tom Grosfeld: “We drukken op de knop om het licht aan te doen, we hoeven geen hout te hakken voor warmte maar activeren onze verwarming via een app, we ontvangen onze maaltijd van een flitsbezorger na een druk op de knop, we laten Netflix een film voor ons kiezen als we zelf geen zin hebben om te zoeken, steeds meer algoritmes bepalen wat we doen/kiezen etc.etc. We leven in een soort digitale verwenningsruimte waarin we over steeds minder zaken hoeven na te denken of een fysieke inspanning voor hoeven te doen.
Ploeteren, zweten, zwoegen, onze hersens ergen over kraken: het is niet meer nodig als we daar geen zin in hebben. En dat maakt wellicht ook dat we zelfs hele eenvoudige klusjes, taken of denkprocessen gaan ontzien of mijden. Zelfs die voelen dan als als vermoeiende inspanning. Terwijl die moeite ergens voor doen ons leven misschien wel zo de moeite waard maakt.”
De keerzijde
Die is er uiteraard ook, steeds meer mensen missen -ondanks dat ze eigenlijk alles hebben wat hun hartje begeert- de verbinding met het échte leven, met iets wat ze vervult, voldoening en zingeving geeft. Bovendien, zo stelt Tom Grosfeld in het artikel, is dat we ook geen (nieuwe)vaardigheden meer hoeven onderhouden of aanleren. En dat we steeds minder regie en autonomie over ons leven ervaren omdat we echt bijna niets meer zelf hoeven beslissen of van A t/m Z hoeven uitvoeren (vaak hoeven we slechts nog een deeltje van het proces te doen, bijvoorbeeld water en olie bij je pakje en zakje te doen voor je het in de oven schuift) Zie ook het boek “De wonderbox” van filosoof Roman Krznaric waarin hij het proces beschrijft waarin we als mens nog slechts een radertje van iets maken maar geen verbinding meer hebben met de bron of met het eindresultaat.
Onze oogstervaring
Boeren zijn maandenlang bezig met hun oogst: van hun bouwplan wat ze gaan verbouwen, tot grondbewerking, bemesten/composteren, zaaien, wieden, eggen, oogsten etc. Omdat wij mini-boeren in spé zijn op Heerlijk Westerwolds Land was de uitdaging voor ons misschien nog groter en inspannender:
- het was het eerste jaar dat onze grond niet geploegd werd (met veel onkruiden tot gevolg),
- onze mini-akkertjes zijn slechts 1.20 meter breed: moderne apparatuur (zoals een combine) past dus niet, wat een enorme zoektocht naar een dorsmachine opleverde
- de grote variatie aan granen en bonen die we verbouwen. (biodiversiteit verbouwen zodat wij weer biodiversiteit op ons bord krijgen is ons hoofddoel, maar dat betekent ook dat we veel verschillende oogstmomenten per gewas hebben)
- Om op een small-farm uiteindelijk rendabel te kunnen worden kunnen er geen grote financiele investeringen in machines gedaan worden, dat kan immers niet uit op zo weinig hectares. Daarom proberen we uiterst creatief, inventief en praktisch te zijn om het toch voor elkaar te krijgen. Onze grote hoop is dan ook dat we in elke regio meer ‘small farms’ krijgen zodat we de machines gezamenlijk kunnen gebruiken. Zie mijn plan “eet het jaarrond van eigen grond.”
We did it!
Ondanks de vele hoofdbrekens, soms een slapeloze nacht en pittige fysieke arbeid, is het gelukt. Onze granen zijn geoogst! Met bloed, zweet, tranen, noeste arbeid en flink ploeteren. Maar niet alleen die van ons! Wat hebben we ongelooflijk gepassioneerde mensen in onze omgeving die onze eerste oogst mogelijk hebben gemaakt. Die het belang van biodiversiteit en gezonde teeltmanieren net zo’n warm hart toedragen als wij. Als eerste onze trouwe vrijwilligers die elke week maar weer komen, weer of geen weer. Grote dank ook aan Klaas Pranger die de dorsmachine uit de jaren ’70 (en vele andere oude/functionele werktuigen) met veel vakkennis voor ons op de kop wist te tikken, de Zeisbrigade van Het Groninger Landschap die tot 2 x toe onze granen en bonen kwam maaien met zeis en zicht én het graan op schoven zette. Marcel Tolhuis die ons voortvarend (en altijd stand-by) bij alle machineaanpassingen helpt, De Cruydhof waar we even naar hun dorsmachine mochten gaan kijken, Rogier Scherpbier (Zonnespelt) die onze granen -ondanks de kleine volumes- wilde drogen en schonen. En als eerste had ik eigenlijk mijn lief, Jan Dommerholt, moeten noemen. Ongelooflijk, zijn inventieve vermogen om problemen te fixen en machines (veilig) aan de praat te krijgen.
Maar misschien had ik als eerste de bodem, het bodemleven, de zon en de regen moeten noemen. De primaire voorwaarde om zulk MOOI voedsel te laten ontstaan. Kortom….wat is er een inspanning nodig om voedsel op ons bord te krijgen. Iets waar we vaak niet bij stilstaan. En wat zijn ze toch mooi, die vergeten granen. Zie ook mijn artikel “Granen verguisd en bejubeld”.
Als aandenken aan de oogst heb ik van alle granen wat aren achtergehouden en op een vaasje gezet. Zie foto aan het begin van dit artikel. En een flinke bos naakte haver op een aparte vaas, zie foto hierboven.
De zinvolste daad die je kunt doen in het leven, is met voedsel bezig zijn.
Aldus Carolyn Steel in haar boek “Wat gaan we eten | Hoe goed eten de wereld kan redden.” En dat ben ik 100% met haar eens. Dichter bij het échte leven komen dan via voedsel is eigenlijk niet mogelijk. Voedsel is (met water en zuurstof) immers hét middel om te (over)leven. Dit jaar van mijn voedselsafari waarin ik zoveel op het land bezig ben met zaaien, oogsten, wieden, compost maken, de bodem bestuderen, eten verwerken, het verwerken weer leren aan anderen, de gezelligheid van het samen oogsten, koken en opeten……is ongelooflijk druk, arbeidsintensief en soms best zwaar, maar het voelt voor mij écht als contact met het goede leven.
Misschien is een goede maaltijd bereiden wel een van meest zinvolle dingen die je kunt doen op aarde. Je houdt leven in stand, je toont liefde. Wanneer je eerlijke lokale ingrediënten gebruikt, maak je de wereld een betere plek door te koken.
Carolyn Steel
Mijn hoop
Is dat small farms als Heerlijk Westerwolds Land overal in Nederland zullen ontstaan. Zie ons plan. En dat mensen uit de omgeving een actieve bijdrage kunnen gaan leveren op dergelijke oases van biodiversiteit. En zo weer betrokken consument kunnen worden door een actieve(re) bijdrage te leveren aan hun etensbord. Zo kunnen we zelf bijdragen aan een etensbord met regeneratief voedsel. En halen we ons eten uit de anonimiteit omdat het weer een ‘gezicht krijgt’. Ik hoop dat veel meer mensen zo dat stukje verbinding met het goede leven- waar Tom Grosfeld over spreekt- mogen ervaren. Dat gevoel gun ik echt ieder mens. Onderzoek het in elk geval eens, of verbinding met je voedsel ook jou dat gevoel van vervulling en zingeving kan bieden.
Ik hoop ook dat op deze small farms mensen weer kunnen leren hoe je de oogst gezond, lekker en betaalbaar kunt bewaren. Zodat iedereen die dat wil het jaarrond van de oogst kan genieten. Na elke training op ons land, waar we mensen dit leren, zie ik mensen moe, voldaan maar ook trots op hun eigen creaties weer huiswaarts keren. Ook een belangrijk onderdeel van je eigen maaltijden bereiden, volgens mij: elke dag je creativiteit aanboren.
