“ELKE DAG EEN GLAS MELK TEGEN DARMKANKER”
Het is een zin uit een onderzoek dat onlangs gepubliceerd werd. En waar de MMV- Natuurlijk tegen kanker- op LinkedIn op reageerde met: “Hoezo, dikke darmkanker voorkomen met melk? In de media verscheen onlangs de aanbeveling om ons glas bier of wijn te vervangen door een glas melk. Een curieus advies. Wie écht iets wil doen om kanker te voorkomen, kan beter proberen om eerst de achterliggende mechanismes te begrijpen. Gezondere voedselkeuzes volgen dan meestal vanzelf.”
Het is inderdaad ongelooflijk dat er voor zo’n complex ziektebeeld als kanker (met triggers als voeding, leefstijl, genetische en omgevingsfactoren, toxines, milieu- en sociale aspecten etc., zie het plaatje hieronder) zo’n eenzijdig advies wereldkundig gemaakt wordt. Dat klinkt als een gesimplificeerd preventieadvies voor een ziektebeeld, dat zó complex is en zoveel leed veroorzaakt.
Zou het niet fantastisch zijn als zowel gezondheidsprofessionals én burgers zich weer gaan interesseren in bovenstaande woorden van Edison? Dan kunnen we heel veel hypes, reclames, oneliners of aannames over voeding zelf weer op waarde schatten.
Make it simple as possible but not simpler (Einstein)
Maar is het zo dat begrip van onderliggende mechanismes achter ziekte leidt tot een gezondere voedselkeuze? Het begrip van onderliggende mechanismes kan inderdaad leiden tot gezondere voedselkeuzes, maar het probleem is dat veel mensen niet tot werkelijk begrip komen. Hetzij omdat we er te weinig over leren, omdat we geen tijd hebben om ons erin te verdiepen of omdat gezonde voedselkeuzes niet echt deel uitmaken van onze eetcultuur? Vorige week sprak ik iemand die, hoewel ze deze jarenlang met veel plezier had gegeten, nooit meer peulvruchten at omdat er anti-nutriënten in zitten*. Een paar uur later sprak ik iemand die weer melk was gaan drinken (op basis van bovengenoemd onderzoek) die melk nooit kon verteren, maar het uit angst voor darmkanker het toch weer was gaan drinken.
* Goed om te weten dat ELK plantaardig middel zijn eigen anti-nutriënten bevat. Daarom is divers voedsel ook zo belangrijk.
Beter Breder Bekijken
Het blijft me opvallen dat er enerzijds steeds simpeler voedingsadviezen gegeven worden (zoals een glas melk tegen darmkanker) en anderzijds kennis over mechanismes en voedingsgewoonten bijna tot hogere wiskunde wordt verheven. Daarom zou ik een paar zaken ter overweging willen geven. Zodat ons ‘nuchtere boerenverstand’ ook weer een plek kan krijgen in onze voedingskeuzes. Zo kunnen we oneliners over voeding (of reclames) die breed gelanceerd worden, zelf weer op waarde inschatten:
- Een voedingsmiddel kan nooit preventief werken, een consequent gevolgd voedingspatroon wel. Denk bijvoorbeeld aan de Mediterrane keuken. Des te strikter dit gevolgd wordt, des te hoger de preventieve gezondheidswinst.
- Een voedingsstof (denk aan één vitamine, mineraal, sporenelement of een antioxidant) kan ook niet gezondheid genereren, bewaken of in stand houden. Daar zijn de onderlinge interacties tussen voedingsstoffen veel te groot voor.
- Voeding is slechts één van de pijlers onder je gezondheid. Een goede slaap, een goede mix tussen in- en ontspanning, bewegen, een gezonde omgeving (ook in sociaal opzicht) en zingeving zijn zeker zulke bepalende factoren als voeding. Dat maakt dergelijke oneliners nog minder geloofwaardig.
- Eten dat als gezond te boek staat, hoeft niet voor elk mens gezond zijn. We hebben nu eenmaal niet allemaal schoenmaat 42, er zijn vele uitzonderingen. Dat is ook precies de reden waarom de rechter ooit de slogan “Melk is goed voor elk” verbood. Melk is namelijk niet voor elk mens gezond.
- Eten moet verteerbaar zijn wil je er je gezondheid een dienst mee bewijzen (het gros van de mensen kan de grote koemelkeiwitten lastig verteren, tenzij ze nog rauw en gefermenteerd zijn. Ook peulvruchten zijn lastig te verteren als de tijd niet zijn werk heeft mogen doen: dat betekent “Weken, langdurig Koken, en (na)Wellen.” Citaat Peter van Berckel) En wat te denken van de nieuwste voedingsgewoonte: plantaardige ‘zuivel’. Voor menigeen niet goed verteerbaar en zeker over de wezenlijke voedingswaarde zijn er sterke bedenkingen, zie dit onderzoek
- Eten kan alleen onze gezondheid dienen als we het ook gezond bereiden (dus niet op hoge temperaturen, niet gesteriliseerd, niet met gedenatureerde eiwitten zoals in veel van onze plantaardige ‘zuivel’, niet ‘gecremeerd’ (zoals Frits Muskiet laatst betoogde over veel van onze vleesbereidingen) en zonder allerlei Karamellisatie processen (zie mijn artikel over AGEs)
- Eten kan onze gezondheid dienen als het herkenbaar is als voedsel en zo natuurlijk mogelijk is (dus divers, seizoengebonden, vezelrijk, onbewerkt) En dan valt inmiddels helaas bijna 80% van ons voedsel af. Zie mijn artikel “Uit de houdgreep van hoogbewerkt voedsel.”
- ” Wij zijn ook wat ons eten heeft gegeten.” Zal koemelk echt gezond zijn als een niet-biologische koe vooral soja en graan (met een flinke dosis glyfosaat) heeft gegeten? Zou een af en toe een goed glas rode wijn (die we volgens het onderzoek moeten inruilen voor een glas melk) ons niet zeker zulke waardevolle stoffen kunnen verschaffen? Wij zijn immers ook “wat ons eten heeft gegeten.” Zie het filmpje voor Resilience Food Stories.
Ik hoop dat je iets kunt met deze ‘boerenverstand’ aanwijzingen. Blijf kritisch over wat er verkondigd wordt. Ter afsluiting nog een mooie quote van prof. Muskiet: “De wetenschap kan hooguit bevestigen dat wat de mens altijd al gegeten heeft het best voor hem is.”
En zo is het maar net! Gedurende het grootste deel van onze menselijke geschiedenis bestond ons voedsel uit vers, minimaal bewerkt, vitaal, kleurrijk, vezelrijk en duurzaam voedsel.
Zie ook het onderstaande plaatje, op basis van de adviezen van de Zwitsere arts Bircher Benner: eigenlijk zou het gros van ons voedsel uit catagorie 1 en 2 moeten komen.
