Bestrijdingsmiddelen en jouw darmgezondheid

Regelmatig lezen we berichten in de media over bestrijdingsmiddelen in ons voedsel, drinken en onze omgeving. 2023 stond sterk in het teken van bestrijdingsmiddelen. Door bijvoorbeeld de bollenteeltaffaire in Drenthe, die ook schoon voedsel en drinkwater ondermijnt. En natuurlijk de verlenging van het zeer omstreden middel glyfosaat eind 2023. Een kleine greep uit de berichten van de afgelopen jaren:

• Zit er gif in jouw wijnglas? 
• Gifvrije zones van 1 kilometer zijn nodig, 
• De hoeveelheid gif op Nederlandse groente en fruit niet af, maar toe,
• Verbod op glyfosaat nodig, 
• Parkinson is een epidemie aan het worden.
• Aardige Buren / Dossier landbouwgif

Wat doet al dat gif in ons eten, en belangrijker nog: wat zijn de consequenties voor ons lichaam, ons brein, onze hormoonbalans?  Kan ons lichaam dat gewoon aan, we horen er immers maar weinig over? 

In dit artikel ga ik vooral in op één bestrijdingsmiddel: glyfosaat. En dat ga ik ook nog maar in op één aspect: wat het doet met onze darmgezondheid. Per slot van rekening is dat de 'bodem' van onze gezondheid'. En die 'bodem'......die gedijt bij schoon eten! Zolang glyfosaat wederom 10 jaar mag worden gebruikt lijkt het me belangrijk dat mensen zelf een keuze kunnen maken. En de belasting eraan, voor wie dat wenst, zoveel mogelijk proberen te vermijden, Gelukkig kunnen we met onze voedseleuro's nog steeds keuzes maken die de belasting verminderen.

Oorspronkelijke tekst februari 2022, bijgewerkt december 2023.

Maar waarom horen we er dan zo weinig over?

Waar zit het in?

1. In niet-biologisch voedsel

En hoewel het door het milieu uiteindelijk in allerlei voedingsmiddelen verspreid kan worden, zijn dit de hoofdgroepen die heel wat glyfosaat 'sproeibeurten' achter de rug kunnen hebben:

• Soja*
• Mais*
• Suikerbieten
• Koolzaad/Canola*
• Buitenlandse tarwe*, haver**, gerst**, rogge**, bonen**, erwten**, saffloer**, vlas**, zonnebloemen
  
• Alle vlees, zuivel en eieren van dieren uit de bio-industrie die niet-biologische mais, soja en tarwe hebben gegeten*. 
• Wijn 
• In vooral groente en fruit van niet-biologische oorsprong. Glyfosaat is een bestanddeel van veel gebruikte gewasbeschermingsmiddelen. Zie illustratie hieronder van de voedingsmiddelen met de meeste (links) en minste (rechts) hoeveelheden bestrijdingsmiddelen.

Los van het feit dat glyfosaat zich al een antibioticum gedraagt in de bodem en in onze darmen, hoopt het zich op in het eetbare deel van de plant. Dus in de graan-, maïskorrel of de sojaboon.* Maar dus ook in het vlees, de melk, de eieren etc. van de dieren die deze gewassen eten. Ons hoofdvoedsel bestaat uit brood, vlees, zuivel, vleesvervangers en kant-en-klaar voedsel. En dat maakt dat glyfosaat-rijk voedsel een groot aandeel heeft in onze voeding. Het aandeel biologisch voedsel in Nederland is immers maar iets kleiner dan 4%.

2. In niet biologische producten gemaakt van katoen. Dus in luiers, maandverband/tampons watten, make-up schijfjes, kleding etc.

3. In de lucht, de bodem en in ons water

De normen in ons drinkwater bijvoorbeeld worden regelmatig overschreden. Zie dit artikel uit 2016

* In Nederland is de teelt van genetisch gemanipuleerde gewassen(GMO) niet toegestaan. In veel andere landen wel. Juist deze GMO gewassen hebben het glyfosaat gebruik sterk verhoogd. Het onkruid wordt namelijk resistent (superonkruid genoemd) zodat er steeds meer gebruikt moet worden voor het beoogde effect. Veel van het veevoer uit de bio-industrie is afkomstig uit verre landen waar GMO toegestaan is. En zo belandt het, met de glyfosaat residuen, via via weer op ons bord. Deze effecten zijn nog lang niet allemaal in kaart gebracht.

**Dit zijn geen GMO gewassen, hier wordt glyfosaat gebruikt om de plant te laten afsterven zodat er makkelijker geoogst kan worden.

De glyfosaat controverse

Hoewel -vooral de onderzoeken van de fabrikant zelf- aantonen dat glyfosaat onschuldig is en geen bijensterfte dan wel bodemproblemen of menselijke gezondheidsproblemen opleveren, zijn er zeker zoveel onderzoeken die aantonen dat er wel een flink probleem is*. Bovendien verliest Bayer steeds vaker aangespannen rechtzaken van slachtoffers. Hoe kan er dan nog steeds zoveel controverses zijn? Dat heeft vooral met onderstaande te maken: 

• Veel van de gevolgen voor mens en dier lijken de volgende generaties veel duidelijker merkbaar te zijn, althans dat bleek uit dieronderzoek. Het DNA van het sperma zou vooral aangetast worden waardoor geboorteafwijkingen en hormonale ziekten vaker kunnen optreden. De onderzoeken die de producent van glyfosaat doen duren vaak maar 3 maanden.
• Er zijn (bijna) geen onderwerpen in de wetenschap waar iedereen hetzelfde over denkt. Zie ook dit heldere artikel van de Correspondent; "Twijfel is de kern van de wetenschap. Niet iedereen die vragen stelt is een wappie". Voor nagenoeg alle onderzoeken geldt:"Beide kampen vinden dat zij de wetenschappelijk onderbouwde waarheid in pacht hebben, en dat de ander er faliekant naast zit." En zo geldt dit ook voor glyfosaat.
• Glyfosaat is een onderdeel van zeer veel bestrijdingsmiddelen. Het is dus meestal een bestanddeel van een 'cocktail'; de andere ingrediënten in de cocktail zijn vaak nog giftiger dan glyfosaat. Maar omdat de focus op glyfosaat, wordt het probleem gebagatelliseerd. De meest giftige stof waar glyfosaat vaak mee gemixt wordt is POEA. Dit lijkt de toxiciteit van glyfosaat te verhogen, volgens onderzoekers
• En misschien wel een van de belangrijkste factoren waardoor het mantra 'het is veilig voor de mens' blijft rondzingen is het feit dat glyfosaat aangrijpt op de zogenaamde "shikimaatroute". Heel simpel uitgelegd is dat de route waaruit micro-organismen essentiele aminozuren als tryptofaan, fenylalanine en tyrosine kunnen aanmaken. (zie voor uitleg mijn artikel over Eiwitten & aminozuren) Planten maken gebruik van deze route-die door glyfosaat geblokkeerd wordt- om gezond te zijn en te groeien. Menselijke cellen maken geen gebruik van deze route, is de gangbare gedachte. Maar de micro-organismen in onze darmen maken juist héél veel gebruik van deze route: in onze darmen vindt bijvoorbeeld zo'n 95% van de serotonine en melatonine aanmaak plaats uit tryptofaan. En ruim 50% van onze dopamine (uit tyrosine) wordt in onze darm aangemaakt. Dat dat gigantische consequenties kan hebben zie je in de onderstaande illustraties. Als deze routes niet kunnen worden uitgevoerd dan heeft dat impact op onze stemming, slaap, schildklier, stressbestendigheid etc. Later in dit verhaal stuiten we via een ander probleem nog een keer op dit probleem.

Glyfosaat en jouw darm- dus breingezondheid

Glyfosaat is het meest gebruikte herbicide in de wereld. (bij zo'n 50% van de Europeanen is het ook traceerbaar in de urine) Wereldwijd is er sinds de invoering ervan in 1974 bijna meer dan een kilo per wereldburger gebruikt. (xx) Glyfosaat heeft vooral impact op de bodem van de aarde, maar ook op onze "bodem", onze darmen. Zoals je wellicht in al mijn boeken al hebt gelezen: onze gezondheid, ook van ons brein, is primair gezeteld in onze darm. Daar bevindt zich tevens zo'n 80% van ons immuunsysteem. Er zijn eigenlijk nauwelijks ziektebeelden die geen link met onze darmgezondheid hebben. Sommige onderzoekers zeggen dit over glyfosaat: “Glyfosaat is de snelweg naar welvaartsziekten en aandoeningen die verband houden met een westers dieet, zoals maag-/darmstoornissen, obesitas, diabetes, hartaandoeningen, depressie, autisme, onvruchtbaarheid, kanker en de ziekte van Alzheimer”. Hieronder een paar van de vele gevolgen die een verband kunnen hebben met glyfosaat (ziekte ontstaat zelden of nooit door één oorzaak, dus logischerwijs zijn er altijd meerdere triggers)

1. Goedaardige bacteriën die de basis vormen van onze darmgezondheid zoals Lactobacillen en Bifidobacterien kunnen slecht tegen glyfosaat. (xx) Ziekmakende zoals de beruchte MRSA-, Clostridium, Pseudomonas bacterie etc. zijn wél of stukken beter bestand tegen glyfosaat. Dit zorgt voor een zogenaamde 'micriobiele shift' in ons microbioom ten gunste van pathogene bacterien. Omdat veel van dergelijke bacterien ook resistent tegen antibioticakuren zijn, draagt glyfosaat mogelijk ook bij aan de toenemende wereldwijde stijging van antibioticaresistentie.(xx) Het lijkt erop dat bacterien die resistent zijn tegen glyfosaat ook resistent zijn tegen bepaalde types antibiotica.(xx)
2. Ook zijn er aanwijzigingen dat het microbioom van baby's sinds 1920 sterk veranderd is.(xx)Een van de kenmerken is dat er minder Bifido soorten, zoals de Bifido Infantis, de jonge darmen koloniseren. Dit heeft overigens met veel oorzaken (meer keizersnede geboortes, meer antibiotica (ook glyfosaat residuen gedragen zicht als antibiotica), meer flesvoeding/koemelk etc.) te maken. Deze verandering wordt in verband gebracht meer meer auto-immuunziektes en allergieën bij jonge kinderen.(xx) Uitgebreide informatie + bronnen hierover lees je in het boek "Giftige erfenis". Een ontluisterend boek over de vele gevolgen van glyfosaat.
3. Parkinson. Volgens neuroloog Bas Bloem, die Parkinson mede wijt aan bestrijdingsmiddelen, begint Parkinson feitelijk altijd in de darmen.
4. Glyfosaat is een chelator: het bindt zowel in de bodem, de plant als in het menselijk lichaam de belangrijkste mineralen en sporenelementen, zodat deze niet meer beschikbaar zijn voor mens of plant. Zonder die stoffen kan je lichaam niet optimaal functioneren en al zeker niet de (lever)ontgifting in goede banen leiden. Voor elke adequate biochemische reactie in je lichaam/brein zijn ALLE voedingsstoffen nodig. Lees verder in de inleiding van mijn boek 'Op weg naar meer energie'. Ik geef 2 voorbeelden over de binding van glyfosaat aan mineralen: 
5. A) Glyfosaat bindt bijvoorbeeld aan mangaan: daardoor is mangaan niet meer beschikbaar voor ons kraakbeen, bindweefsel, botten, gewrichten etc. Maar ook niet voor de ontgifting van de steeds groter wordende groep lichaamsvreemde/toxische stoffen. Worden deze niet ontgift dan worden ze 'opgeborgen' in allerlei delen van ons lichaam: de vette organen als borsten, prostaat, brein etc. Maar ook in gewrichten en bindweefsel, samen met het glyfosaat waar mangaan aan gebonden wordt. Ontstekingen in gewrichten zijn dan het logische gevolg.
6. B) Glyfosaat bindt ook silicium: het moeder mineraal dat ervoor moet zorgen dat ALLE andere mineralen worden opgenomen. Silicium is ook van groot belang om een overmaat aan aluminium aan zich te binden zodat het geen ziekten in ons brein kan veroorzaken. Zonder silicium is er een andere stof die zich gaat binden aan aluminium: glyfosaat! In de hersenen kan aluminium (zeer neurotoxisch) vervolgens vrijgegeven en kan het bijdragen aan een scala aan (degeneratieve) hersenziektes.(1) Of de verergering ervan (2) De hypothese waarom dergelijke stoffen in onze hersenen kunnen belanden lees je via mijn artikel 'vezels, vezels, vezels'
7. Glyfosaat werkt als een antibioticum. Dit leek vooral dosis afhankelijk te zijn: meer blootstelling aan glyfosaat leek gelinkt aan meer verlies van gezonde micro-organismen in zowel de bodem als onze darm. Een verlies aan gezonde micro-organismen gaat bijna altijd gepaard met een overschot aan pathogene micro-organismen (bacteriën, virussen, schimmels en gisten) Zie onder andere dit onderzoek. Maar recent onderzoek geeft aan dat zelfs lage doseringen glyfosaat ruim een kwart van je goede darmbacterien kunnen laten verdwijnen. Dat leidt tot een disbalans in je darmen met ongelooflijk veel mogelijke gevolgen. Mogelijk zijn al onze ziektebeelden afkomstig vanuit deze disbalans die voor een ontstekingsbevorderend milieu in onze darmen zorgt.
8. Ook een leaky gut wordt in verband gebracht met glyfosaat. Om te begrijpen hoe dit kan verwijs ik je naar mijn artikel vezels, vezels, vezels: potentieel pathoge bacterien nemen gemakkelijk het roer over in onze darm door het gemiddelde Westerse eetpatroon + het feit dat de 'bad guys' goed bestand zijn tegen glyfosaat.
9. Tekorten aan serotonine en dopamine. Onze darm is hoofdproducent van neurotransmitters als serotonine, dopamine en melatonine. Bij neurotransmitters denken we vaak aan ons brein. Maar de neurotransmitter serotonine bijvoorbeeld moet in de darm deze taak uitvoeren: het ritmisch laten samentrekken van de darmen zodat er geen obstipatie of een prikkelbare darm ontstaat. Wellicht dat dat ook een oorzaak is dat glyfosaat met obstipatie en het prikkelbare darm syndroom in verband wordt gebracht.
10. Niet alleen de blokkade van de shikimaatroute (zie hierboven bij de 'controverse') is debet aan serotonine en dopamine tekorten. Ook het feit dat glyfosaat als chelator werkt speelt hierin een rol. Zie beide schema’s hierboven: je hebt tryptofaan nodig als basisstof voor de aanmaak van serotonine en melatonine. Maar ook heel wat mineralen en sporenelementen om deze omzetting te kunnen maken. Beide factoren worden door glyfosaat negatief beïnvloed. Allebei kunnen ze bij een disbalans tot angsten en depressies leiden. Dat glyfosaat daarmee ook een grotere kans op angsten en depressies. Plus het feit dat onze belangrijke psychobiotische darmbacteriën slecht tegen glyfosaat kunnen.  
11. Het verstoort de werking van het enzym cytochroom P450. Dit enzym moet er onder andere voor zorgen dat xenobiotica (zoals bestrijdingsmiddelen) afgebroken en afgevoerd worden. Zie verder mijn artikelen leverontgifting en hormoonverstorende stoffen.
12. Het verstoort de aanmaak van glutathion. De belangrijkste ontgifter van onze cellen, maar ook de belangrijkste antioxidant.
13. Het verstoort mogelijk de aanmaak en opname van van vitamine D, B12 en vitamine K, molybdeen, selenium en ijzer. Zie dit onderzoek.
14. Het verhoogt mogelijk het risico op coeliakie en glutenovergevoeligheid. Zie dit onderzoek.

Optimaal voor je darmgezondheid zorgen betekent dat je zo eet dat je 'goede darmbacterien' optimaal te eten geeft zodat je de 'bad guys' weinig voet aan de grond krijgen. Zoveel mogelijk onbespoten vezels uit groente, fruit, kruiden, noten, zaden, peulvruchten bieden je darmen én de vezels én de broodnodige antioxidanten. Lees verder in mijn artikel "vezels, vezels, vezels",

Meer lezen over dit ondewerp?

Wil je meer weten over de mogelijke effecten van bestrijdingsmiddelen op je hormonen of brein lees dan deze artikelen die ik er al over schreef:

• Hormoon verstorende stoffen
• Deja vu, ik had een klimaatcrisis
• Zullen we weer verliefd worden?
• Schudt de hand die je voedt.
• De divertarier
• De bodem onder je gezondheid

Homo sapiens, doe je naam eer aan!

We hebben ons homo sapiens genoemd: de verstandige/wijze mens. Een dier dat tot het geslacht sapiens behoort. "Zeventigduizend jaar geleden was Homo sapiens nog een onbeduidende diersoort die zo'n beetje zijn eigen gangetje ging in een uithoek van Afrika. In de millennia daarna veranderde hij zichzelf in de absolute heerser van de planeet, kwam ineens aan de top van de voedselketen en werd de grootste nachtmerrie van het ecosysteem." Aldus het boek Sapiens. In hoeverre alle theorieën kloppen kan ik niet beoordelen. Wat mij er vooral in aansprak , of misschien beter gezegd troost, is dat ik de huidige tijd makkelijker begrijp: homo sapiens zit vooral gevangen in angst en daardoor in zijn oerbrein die voor NU, direct, onmiddellijk etc. kiest en niet zozeer bezig is met toekomst. Zie ook mijn blog "Angst & paniek zaaien is problemen oogsten."

Het goede nieuws: we hebben ongelooflijk veel intellect met ons grote hersenvolume. En we hebben ook een mensbrein naast ons oerbrein: en dat brein wil aan de toekomst denken, de wereld ook bewoonbaar houden voor zijn nageslacht etc. Als we zo doorgaan moeten we de quote "We erven de aarde niet van onze ouders, maar we lenen haar van onze kinderen" volgens mij gaan veranderen in "We erven de aarde niet van onze ouders, maar stelen haar van onze kinderen".

Glyfosaatvrij leven en eten/drinken, dat zal niet meer lukken. Maar pesticiden mijden waar we dat kunnen is een grote stap voorwaarts om de wereld bewoonbaar te houden voor de toekomstige bewoners van de aarde. En dat moet ons gewoon gaan lukken, toch? Want ook zonder wettelijke kaders kunnen we elke dag zelf aan de slag en het voorzorgsprincipe toepassen.