Documentaire Broodje Poep

7 oktober 2021

Fides Lapidaire en Rineke Dijkinga

OPNAMES VOOR 'BROODJE POEP'

Documentaire: "Let's talk about shit".

Dit was echt één van de leukste dingen van 2021: het contact met Fides Lapidaire en haar cameraploeg die druk bezig zijn met de afronding van de documentaire "Broodje poep". Wat leuk om er aan mee te werken. Toeval bestaat ook bijna niet: de dag voor de laatste opnames gingen er een paar kunstmestfabrieken dicht door de hoge aardgasprijzen. En misschien iets waar je nooit over nadenkt als je je broodje bij de bakker koopt: maar de grootschalige/industriële landbouw is een grootverbruiker van aardolie. En daardoor erg kwetsbaar nu er schaarste komt en de prijzen van fossiele brandstoffen stijgen. Schaarste is verder een probleem voor mineralen en sporenelementen. Ook die bronnen zijn zeker verre van onuitputtelijk. Sterker nog voor fosfaat (een hoofdbestanddeel van kunstmest, komt de bodem snel in zicht) En dan? Zonder kunstmest geen of zeker veel minder eten. De landbouwgrond heeft sinds de Tweede Wereldoorlog aan het infuus van kunstmest en bestrijdingsmiddelen gelegen. Zonder 'chemische hulp' zal het dus niet meer gaan. Daarom is inzet op bodemgezondheid (zonder afhankelijkheid van kunstmest en bestrijdingsmiddelen) ZO belangrijk. Lijkt het ver van jouw bed? Deze bodemuitputting zorgt er mede voor dat ons voedsel veel minder voedingsstoffen bevat dan zo'n 70 jaar geleden. Steeds meer mensen maken zich zorgen. Zeker nu het lijkt dat tekorten aan wezenlijke sporenelementen als zink en selenium de ernst van zelfs virusinfecties flink kunnen vergroten.

Als de intensieve roofbouw (landbouwgrond zonder volledig evenwichtige bemesting) voortduurt, dan zal de wereld de hongerdood tegemoet gaan. Het kan nog een paar honderd jaar duren, maar het einde is zeker. Hoe groter het succes en hoe hoger de opbrengst, des te meer moet men er juist naar streven deze duurzaam te maken. Een resultaat van hoge opbrengsten is zeker geen bewijs van duurzaaamheid.

Justus von Liebig / uitvinder van de kunstmest (1800-1873)

Vreemd toch? Dat de grondlegger van de kunstmest, Justus von Liebig, bovenstaande zegt? Hoezeer hij ook aan het begin van zijn leven overtuigd was van zijn uitvinding kunstmest, zo wars was hij ervan toen hij ontdekte wat hij de levende bodem voor geweld had aangedaan. Hij zag in dat je voedingsstoffen niet massaal aan de bodem kunt onttrekken zonder er iets voor terug te geven en hoge opbrengsten te willen. De drie elementen in kunstmest (stikstof, fosfor en kalium) waren bij lange na niet voldoende om de bodem terug te geven wat met de oogst werd onttrokken. (En ook zeker niet om de mens gezond te houden). Bovendien is kunstmest geen voeding voor het bodemleven. En ging de levende bodem verloren met alle gevolgen van dien voor mens, dier en aarde. In het kader hiernaast zie je grote teruggang van voedingsstoffen in ons eten. Mede door bodemverarming door kunstmestgebruik.

Afname voedselkwaliteit door moderne landbouwtechnieken

Hoewel bovenstaande tabel lang niet alle tekorten aan sporenelementen en mineralen laat zien is het anno 2021 een heet hangijzer. Steeds meer onderzoeken lijken uit te wijzen dat zelfs de ernst van Covid-19 een duidelijke link heeft met een verarmd voedingspatroon (poor diet). Tekorten aan zink en selenium worden er prominent uitgelicht. Dus ook hier is er logischerwijs een link met de manier waarop we met de bodem zijn omgegaan de laatste decennia.

Iedereen die eet, kan het tij keren.

De boer als apotheker van de toekomst

In mijn artikel 'De bodems onder je gezondheid' vertel ik veel meer over de bodem en wat die te maken heeft met onze eigen gezondheid. "Je bent wat je eet", wordt er vaak gezegd. "Maar je bent ook wat jouw eten at." Als jouw groente of tarwe heeft moeten eten van een verarmde bodem zonder voedingsstoffen, dan bevat jouw voeding die voedingsstoffen ook niet meer. Terwijl je ALLE voedingsstoffen nodig hebt om jezelf gezond te houden. Zie verder uitgebreide informatie in mijn boek 'Je Brein Vitaal"

Een lekke darm, een ramp voor je totale gezondheid. Ook die van je brein

Wellicht iets waar je nog nooit bij stil hebt gestaan: maar kunstmest zorgt voor bodemuitputting. En bodemuitputting zorgt voor zwakke planten die weinig veerkracht hebben en daardoor gevoelig zijn voor ziekten en plagen. Daardoor zit er niets anders op als reguliere boer om, naast kunstmest, ook bestrijdingsmiddelen te gebruiken. Inmiddels is het gebruik van deze bestrijdingsmiddelen opgelopen naar gemiddeld zo'n 8 kilo per hectare. Bollen, lelies en aardappelen vergen het meest. Steeds meer mensen maken zich zorgen. Zo worden een lekke darm (zie mijn artikel disbalans in je darmen)  maar ook de Ziekte van Parkinson inmiddels gelinkt aan het groeiende gebruik van deze pesticiden. Bestrijdingsmiddelen zijn bovendien hormoonverstorend met alle risico's van dien.

Gelukkig kun je als consument elke dag bijdragen aan bodemgezondheid. Door voor duurzaam voedsel te kiezen. Voedsel waar de boer een eerlijke prijs voor heeft gekregen zodat hij ook 'rentmeester' KAN zijn over de aarde. De boer die hier aandacht voor heeft zouden we moeten koesteren. Helaas is dat lang niet altijd het geval; zodra we het klapdeurtje van de supermarkt binnen treden kiezen we toch vaak weer met onze portemonnee. Zo laten we biologische aardappelen die € 0,20 cent per kilo duurder zijn vaak liggen voor niet biologische aardappelen (terwijl 40% van alle bestrijdingsmiddelen voor aardappelen worden gebruikt. Zie mijn artikel aardappel.) "Als je dan aangeeft dat je voor die twintig cent ook een beter bodemleven en een gezondere natuur en beter klimaat krijgt, zijn consumenten er wel toe bereid om de biologische aardappelen te kiezen." Aldus Michael Wilde/directeur Bionext in dit artikel.

Zouden we andere keuzes maken als we er écht van doordrongen zijn dat een gezonde bodem de beste investering voor onze gezondheid is? En dat een goede boer eigenlijk de dokter en apotheker van onze toekomst is? Zeker voor de generaties na ons?

Wat me erg raakte bij de opnames was de noodkreet van Fides: 'Wij als jonge generatie staan te springen om de aarde weer gezonder te maken. Wij willen er heel veel voor doen en heel veel voor laten. Maar helaas zitten wij niet aan de knoppen en zijn groei van de economie en hoge opbrengsten van de chemische landbouw nog steeds aan zet. Hoe moeten wij straks verder op deze planeet?"

De opnames op Heerlijk Westerwolds Land

Fides en haar team op Heerlijk Westerwolds Land. 

Doe je mee aan de crowdfunding van de documentaire van Fides?

Het is inderdaad te gek voor woorden als je het goed beschouwt: onze ontlasting en urine worden vernietigd, met alle verlies van kostbare mineralen, sporenelementen en toekomstige humus voor de bodem. Vervolgens 'mijnen' we die mineralen en sporenelementen weer uit de de bodem van verre landen. En ondermijnen we de bodemgezondheid verder door door te gaan met kunstmest zonder organisch materiaal erin. Dus ja, ik ben het helemaal met Fides eens. Het is ons goud! En goede poep wordt ooit weer goud waard.

Klinkt het heel vreemd in je oren? Toch is dit fenomeen niet zo vreemd. Lees eens het boek 4000 jaar kringlooplandbouw van Franklin King. Zie quote hieronder: 

" De Chinese landbouw heeft 4000 jaar onafgebroken goed gefunctioneerd dankzij een consequent hergebruik van alle organische afvalstoffen, die op hygiënische wijze werden ingezameld en gecomposteerd. Met deze bij uitstek duurzame kunstmestvrije landbouw werden begin 20ste eeuw circa 500 miljoen mensen gevoed. De bodem bleef vruchtbaar en het water in de rivieren bleef drinkbaar."

Franklin King

Ik hoop van harte dat we er met ons allen onze schouders onder zetten om de natuur, het milieu en de bodem te redden. En andere wegen gaan inslaan. En inzien dat onze bodem ons goud waard is. Ik sluit af met een quote uit het prachtige interview met Vandana Shiva in Maatschappij Wij:

" Echte welvaart is onze biodiversiteit, vruchtbare bodem en gezondheid, ons water en de schone lucht, ons voedsel en het land. Echte welvaart zijn onze relaties en gemeenschappen. We creëren werkelijk welvaart wanneer we bouwen aan levende economieën, bewust van de overvloed die de Aarde voortbrengt én van haar fragiele grenzen. Want als alles om je heen vervuild is, dan heb je geen welzijn, hoeveel je ook verdient.”

Vandana Shiva

Laat ons allemaal goed voorouder worden

Mijn afsluitende zin voor de camera was: 'Ik hoop dat wij als volwassen generatie begrijpen dat we de rest van ons leven moeten gebruiken om een goed voorouder te zijn of te worden'. Het kan toch gewoon niet waar zijn dat wij met onze enorme voetprint de voedselvoorziening van komende generaties in gevaar brengen? Dat ons streven naar groei en meer welvaart niet meer van deze tijd is. En toeval of niet, een dag later hoorde ik het prachtige lied 'Ancestor' van Nynke Laverman. En weer iets later las ik in het magazine 'Vruchtbare aarde' het artikel van mijn favoriete filosoof Roman Krznaric over zijn nieuwe boek "De goede voorouder". Het kan niet anders dat het goed gaat komen. We gaan weer inzien dat de 'Homo Economicus' een gepasseerd station is en plaats moet maken voor de "Homo Ecologicus". We gaan vast en zeker luisteren naar de noodkreten van mensen als Fides. En de de bodem zijn veerkracht terugbezorgen.

Over de auteur van dit artikel

Rineke is opgeleid als natuurgeneeskundig- en orthomoleculair therapeut. Ruim 15 jaar lang heeft ze mensen met chronische klachten begeleid in haar praktijk op het gebied van voeding en leefstijl. Inmiddels richt ze zich volledig op het inspireren van mensen om te kiezen voor onbewerkt, gezond, duurzaam en divers voedsel via haar boeken, lezingen, platforms, magazines en trainingen. Omdat het voor veel mensen moeilijk bleek om gezond eten in de praktijk te brengen, begon ze in 2011 boeken te schrijven. 

(H)eerlijke recepten plus uitgebreide achtergrondinformatie om je gezondheid positief te beïnvloeden, vormen in alles wat ze schrijft de rode draad. Het geld van haar bestsellers investeert ze grotendeels in hun biodiversiteitsproject Heerlijk Westerwolds Land. Door een boek te kopen of cadeau te geven ondersteun je niet alleen haar gedachtengoed maar maak je het ook mogelijk dat Rineke volledig onafhankelijk van subsidies, adverteerders of financiers haar jarenlange kennis gratis kan blijven delen.