100 tips om waar voor je geld te krijgen

Inflatie, weten we allemaal, betekent dat je voor hetzelfde bedrag minder kunt kopen, waardoor onze koopkracht daalt. Maar met ons geld kunnen we niet alleen kwantitatief steeds minder kopen, ook kwalitatief is er flinke inflatie. En over die laatste maak ik me eigenlijk de meeste zorgen.

Over de inflatie op het gebied van voedselprijzen maken we ons flink bezorgd. Over een andere soort inflatie dat we steeds minder ‘waar voor ons geld’ krijgen hoor je maar weinig mensen. Misschien moeten we veel meer voedsel-, gezondheids-, kook- en natuurvaardigheden krijgen om deze inflatie te stoppen en om te buigen naar deflatie. Ik geef je graag 100 tips in de loop van dit jaar in dit artikel.

Voedsel inflatie 2023

En ook nog eens geen waar voor je geld

De prijzen voor voedsel lijken hun hoogtepunt nog niet te hebben bereikt. Vanaf januari 2023 steeg vooral de inflatie op het gebied van voedsel en dranken. Veel voedingsmiddelen waren 15% duurder dan in het jaar ervoor.(1)(2) De prijzen van een eitje bereikten historische hoogten. Waar de boer in kwestie overigens niets van hoefde merken. Zie dit artikel.

Inflatie, weten we allemaal, betekent dat voor hetzelfde bedrag minder kunnen kopen waardoor onze koopkracht daalt. Het vervelende is dat de ongelijkheid, niet alleen financieel maar op heel veel vlakken in Nederland steeds groter wordt.(3) Inkomensongelijkheid en gezondheidsongelijkheid gaan ook steeds vaker hand in hand.(4) Ik schreef eerder deze 10 tips hoe we in tijden van inflatie toch gezond kunnen blijven eten.

In dit artikel gaat het me om een heel ander soort inflatie. Over de inflatie op het gebied van voedselprijzen voelen we ons bezorgd. Waar moet dan heen? Zeker bij mensen die de eindjes aan elkaar moeten knopen. Over een andere soort inflatie dat we steeds minder ‘waar voor ons geld’ krijgen hoor je maar weinig mensen: Inmiddels is 60-80% van ons voedsel in de supermarkt zo bewerkt dat het ons lichaam eigenlijk geen dienst meer kan bewijzen. Sterker nog, ze worden verantwoordelijk gehouden voor het gros van onze welvaartsziekten. Gelukkig zijn we in mijn vakgebied niet meer de enige roependen in de woestijn die pleiten voor eerlijk, onbewerkt voedsel: zelfs de NPO had er laatst een uitzending over en stelde dat we ons over 20 jaar waarschijnlijk niet kunnen voorstellen dat we onze gezondheid zo ondermijnden met de 60-80% bewerkt voedsel die we nu dagelijks eten.

De bijna 15% inflatie ligt dus feitelijk veel hoger dan de prijsstijging. We betalen 15% meer maar krijgen steeds minder waar voor ons geld, eigenlijk kopen we steeds meer 'gebakken lucht' voor veel geld. We staken voor meer koopkracht maar blijven wel ‘braaf’ eten wat de voedingsmiddelenindustrie ons aanbiedt aan duur maar inferieur voedsel.

De hoogste tijd voor een radicale omslag en meer…….VOEDSEL-, GEZONDHEIDS- EN KOOK- & NATUURVAARDIGHEDEN. Mag ik je 100 tips aanbieden?

De voordelen van meer kennis, kunde en vaardigheden over voedsel & jouw gezondheid

In tijden waarin veel onzeker is, is het nog belangrijker om het gevoel te hebben zelf sturing te geven aan je leven. Dat kan natuurlijk lang niet op alle fronten. Maar op deze fronten kan iedereen een stukje autonomie (her)vinden:

1. Pak de regie over je etensbord

Het lijkt soms alsof we slachtoffer zijn van de crisissen die ons overkomen en we steeds minder regie over ons leven hebben. Richt je daarom op de dingen waar je wél zelf over kunt beslissen, zoals het voedsel dat je in je mond stopt. Word weer baas in je eigen pan en buik. Ik weet het: we zijn een beetje ‘moe’ van alle crisissen, inflatie- en doemscenario’s. En dat slaat menigeen een beetje lam waardoor we vaak geneigd zijn niets meer te doen. Maar doe het uit liefde voor jezelf, je familie en iedereen die aan je zorg is toevertrouwd. Vanuit de 20 jaar dat ik mensen 'verleid' om écht te gaan eten weet ik dat menigeen na het omgooien van zijn voedingspatroon niet alleen fitter, vrolijker en energieker is, maar er ook lol in heeft gekregen. Dus gun je zelf die kans! Zie ook het oranje kader hierboven waarom stoppen met bewerkt eten zoveel kansen biedt.

Ook mooi meegenomen: Onderzoeken wijzen uit dat wanneer je de regie over je eigen leven pakt, je beter in staat bent om met tegenslagen om te gaan, je stress vermindert en je welbevinden bevordert. Meer regie betekent een hogere kwaliteit van leven.

2. Ga aan de slag met je gezondheids-, kook-, natuur- en eetvaardigheden.

Gezondheid is niet iets wat je zomaar overkomt. Menigeen moet er wel iets voor doen. Met je mes en vork heb je invloed op je eigen gezondheid en je leven, maar ook op al het leven op aarde. Vaak ontbreekt het aan kennis en vaardigheden om een écht gezonde en duurzame maaltijd te bereiden. Hoewel we dit nog steeds niet leren op school, is het de hoogste tijd dat we meer vaardigheden krijgen op het gebied van voedsel en wat het effect ervan is op onze gezondheid.

Wij hebben 100 tips voor je geselecteerd, veelal uit de boeken van Rineke. Elke week zetten we er een paar online. Zodat je ‘spelenderwijs’ weer vaardigheden opdoet en hopelijk ziet dat inflatie om te buigen is naar 'deflatie': wat een waardevermeerdering van ons geld door zo te kopen, verzamelen en te bereiden wat écht waar voor je geld geeft En bovendien lekker en gezond is en je werkelijk voedt. Niet alleen je maag maar ook je welbevinden. En automatisch ga je zo ook eten voor de gezondheid van de aarde. Niets dan winst dus!

Tip 89: Waar voor je geld: kies écht zout

In tip 91 zag je het plaatje wat er allemaal uit voedsel gehaald wordt door raffinage. Dat geldt ook voor zout. Het witte zout dat we kopen (en waar nog steeds teveel van is bewerkt voedsel wordt gebruikt) is enkel nog natrium chloride met toegevoegd jodium; de mineralen en sporenelementen zijn eruit verdwenen. Dat is erg spijtig want door bodemverarming bevat ons voedsel al heel veel minder mineralen en sporenelementen. Bovendien is teveel natrium chloride, op zijn zachtst gezegd, niet goed voor ons. Er is een hele simpele oplossing: (Keltisch) zeezout kopen en er jodium aan toevoegen. (tenzij je zeker weet dat je je jodium wel uit andere voedingsbronnen haalt, zie mijn artikel over jodium)

TIP: zeezout is flink wat duurder dan ons geraffineerde zout. Zeker dat lekkere grove zeezout. Koop daarom ongedroogd zeezout, dat is veel goedkoper. Voeg er zelf zeewieren voor de jodium aan toe en droog het zelf in je droogoven. Ik maak er altijd heerlijk (on)kruidenzout van. Heb je direct een mooi cadeautje om weg te geven.

TIP: wist je dat er inmiddels ook zeezout, gewoon weer uit Nederland te koop is? Zie Zeeuwschezoute.nl. Ook leuk om een geschenkpakket van hen als waardevol cadeau weg te geven. Wist je dat het woord salaris is afgeleid van zout (sal)? Vroeger was het zo waardevol dat je zelfs saldij in zout uitbetaald kon worden. Laten we goed zout weer als zeer waardevol (cadeau) gaan bestempelen.

TIP: het voordeel van zelf koken zonder kant-en-klaar voedsel is dat je zelf baas bent over je zoutinname. En op je bord de heerlijke smaak en bite van zout kunt toevoegen. Zie ook mijn weetje over bloeddruk.

Tip 90: Waar voor je geld: eet het op met huid en haar

Zou het niet een superidee zijn als we van heel veel voedingsmiddelen die we kopen ook de delen opeten die menigeen nog steeds weggooit? Dus opeten met 'huid en haar'. Zoals de mooie groene bladeren en het hart van de bloemkool. Of wat te denken van de uienschillen die we meestal weggooien. (ik droog ze in de droogoven en maal ze dan fijn. Een heerlijk strooisel over soepen en sauzen) En ook in je tuin kun je met bijvoorbeeld bloemen van de bieslook, als deze is doorgeschoten, heerlijke ingredienten op je bord toveren. De voordelen:

• Je hebt ineens veel meer waar voor je geld. Bij een bloemkool heb je misschien zelfs wel 1/3 meer als je het hart en blad opeet.
• Je hebt ineens veel meer beschermde antioxidanten top je bord (die zitten immers vooral in de buitenste beschermlaag van de plant. Ze maken deze stoffen immers om zichzelf te beschermen. Betekent wel dat deze tips alleen gelden voor ONBESPOTEN voedsel. In de buitenste bladeren kunnen immers ook de meeste bestrijdingsmiddelen bevatten.
• Je voegt een geweldige smaaksensatie toe aan je eten. Ooit de bladeren van bloemkool gegeten? Of de bloemetjes van de bieslook geproefd? Of uienschillen? je weet niet wat je proeft; de ui en bieslook zelf hebben eigenlijk minder smaak dan deze beide. En zeg nu zelf; die bieslook bloemen op je eten zijn toch een lust voor het oog? Ik doe de bloemen ook vaak door mijn favoriete kruidenzout. En dat geef ik dan weer weg als cadautje

Biologische uienschillen, klaar om in de droogoven te worden gedroogd

De bloemen van bieslook zijn een smaakexplosie op je bord. En prachtig om te zien.

Tip 91: waar voor je geld, voedsel mét vezels én voedingsstoffen

Ook de vezels worden uit het gros van onze meelproducten gehaald. Een citaat van Molenaar Cees Nooteboom uit mijn bookazine "MOOI Leven": "Bij ons blijven kiem en hele korrel juist behouden en worden juist NIET van elkaar gescheiden". 

We moeten voldoende vezels eten om onze darmbacteriën te voeden; vezels zijn namelijk hun 'brandstof' zodat ze hun vele taken voor jouw lichaam en brein te kunnen uitvoeren. Lees hier verder welke dat allemaal zijn. De gemiddelde Nederlander eet helaas slechts 10-20 gram vezels per dag. En dat is niet zo gek; want uit het gros van ons voedsel is de vezel verwijderd. Denk aan de witte tarwebloem in brood, crackers, koekjes etc. En daar brood nog steeds voor menigeen het hoofdvoedsel is, is dat wel een serieus aandachtspunt. Niet alleen de vezels worden verwijderd trouwens, ook het gros van de mineralen en sporenelementen. Zie het plaatjes hieronder. Je zou denken: 'er is zoveel uitgehaald, dit voedsel is dan vast goedkoper'. Het tegendeel is waar, het is net zo onderhevig aan de voedselinflatie dan écht voedsel. Door voor voedsel mét vezel en voedingsstoffen te kiezen krijgen je dus hoe dan ook meer waar voor je geld.

TIP: 30-40 gram vezels per dag is eigenlijk het absolute minimum als we 'goed gastheer willen zijn voor onze darmbacteriën'. (onze verre voorouders aten zelfs tussen de 100 en 150 gram per dag). Een vezelrijk groentesoepje als lunch, fruit of noten als tussendoortje en 2 x per week peulvruchten zijn simpele manieren om de hoeveelheid vezels op te voeren. En peulvruchten eten is ook nog eens een betaalbare en voedzame manier. Bovendien bevatten ze mooie fyto-oestrogenen voor je hormoonbalans. 

TIP: Maak eens je eigen brood met wat fyto-oestrogenen erin: doe er een paar eetlepels lupinemeel door (anders een ander peulvruchten meel) Lupine wordt wel eens gezien als een natuurlijke broodverbeteraar om brood smeuiiger te maken. Bovendien verlagen de peulvruchten ook nog eens de Glycemische Lading van brood. 

TIP: door brood van oude granen te kiezen (denk aan boekweit, gerst, emmers, haver, rogge) krijg je automatisch hele bijzondere vezels binnen. Zie mijn uitgebreide tabel voedingsvezels: vezels met allen hun eigen gezondheidsbevorderende eigenschappen hebben.

TIP: kies voor duurzaam  Bij brood of meel dat op molenstenen gemalen is en nog 'heel' is: vezels en voedingsstoffen blijven er dan in zitten zodat jij volwaardig voedsel krijgt. Bovendien zorgt het ook nog eens voor behoud van smaak en een heerlijk mondgevoel: ook de vetten in het graan geven een heerlijke smaak aan ambachtelijk gemalen meel. 

Tip 92: waar voor je geld; sla die écht van het veld komt

Een zakje biologische veldsla van 100 gram voor € 2,20. Ik besloot het niet te doe: we kregen gasten en dat zou 25 gram sla per persoon zijn. Dus bedacht ik een alternatief om mijn overheerlijke plaattaart (bedoeld als groentebooster) mee te garneren. Vroeg in het voorjaar heb ik dan nog wel geen echte sla en rucola in de tuin maar wél volop onkruiden die wat mij betreft de rucola en veldsla prima kunnen evenaren: jonge blaadjes van weegbree, wilde rucola en look-zonder-look. Lekker met een beetje balsamico azijn en olijfolie. En wat te denken van 'sla uit de boom'? Wat zijn de hele jonge lindeblaadjes ongelooflijk lekker. Ik zou ze bijna zijdezacht willen noemen. Daar kan geen sla uit een zakje tegenop. Dus sla je slag (zonder de boom leeg te plukken uiteraard) Met wat meer onkruiden uit de natuur heb je bovendien wel heel veel waar voor je geld, wat een krachtpatsers zijn het toch:

TIP: Sla in de supermarkt, in zakjes verpakt, komt nog maar zelden uit volle grond. Meestal vindt de teelt plaats onder ledlampen en wordt deze op water geteeld, met daarin toegevoegde voedingsstoffen. Dat heeft allerlei voordelen omdat je niet meer afhankelijk bent van het weer, minder plagen en vraat hebt etc. Maar juist de plagen en vraat die planten belagen zorgen er ook voor dat ze volop beschermende stoffen aanmaken. Daarom heeft onbespoten groente uit volle grond zoveel voordelen hebben als antioxidant. Wist je dat in het wild geplukt kruiden uit ongerepte grond tot wel 12 x zoveel antioxidanten kunnen bevatten dan geteelde kruiden/groenten of rode wijn of bessen die er bekend om staan?(1) (2)En meestal ook veel meer voedingsstoffen als mineralen en sporenelementen bevat?(3) Het bodemleven is immers ongerept waardoor de plant zijn voedingsstoffen optimaal kan opnemen.

TIP: Het mooiste van dit gerecht is dat je het zo ongelooflijk mooi naar eigen smaak kunt maken. Net zoals je de topping van je pizza in een restaurant helemaal naar eigen smaak kiest. Ik maak de topping ook wel eens van nagenoeg alleen uien, knoflook en kruiden. Met daar bovenop dan nog wat verse blaadjes, noten en wat olijven. Je kunt het zo uitgebreid doen als je wilt. Maar super simpel is dus ook erg lekker!

TIP: wist je dat de jonge lindeblaadjes ook nog eens eiwitrijk zijn? En een mooie hoeveelheid kalium, magnesium en calcium bevatten? (3)

TIP: wist je dat onkruiden je ook heel wat bitterstoffen leveren? Deze fungeren als antioxidant en ondersteunen onze spijsvertering en gal. Juist die bitterstoffen zijn in veel commerciële voedingsmiddelen 'eruit veredeld'. Zo zijn rucola, witlof, spruitjes etc. veel minder bitter dan de oorspronkelijke soorten. Maar daardoor bevatten ze dus ook veel minder antioxidanten. En hebben wij veel minder variatie op ons bord. Lees verder in het artikel van de Groene: "We eten enkel nog verpakt water."

Tip 93: waar voor je geld met levende yoghurt/kefir

Uit angst voor besmetting met foute micro-organismen zijn we melk gaan pasteuriseren en steriliseren. Daarmee hebben we ons voedsel veiliger gemaakt, maar missen we wel belangrijke immuunondersteunende stoffen als lactoferrine. (een stof die nu onderzocht wordt op zijn mogelijke werking tegen long-Covid, zie mijn artikel "Een optimaal werkend immuunsysteem, je beste vriend')  Gelukkig zijn er in Nederland weer een aantal bedrijven die rauwe, gefermenteerde zuivel op de markt brengen zoals de Raw Milk Company, zodat we deze stof weer via ons voedsel kunnen binnenkrijgen. Ook enzymen als lactase, die we nodig hebben om melksuiker (lactose) te kunnen afbreken, zijn verdwenen in gepasteuriseerde zuivel. Omdat koemelk zeer veel gegeten wordt (en verwerkt wordt als melkpoeder in allerlei kant-en-klare producten) zijn er heel wat mensen niet (meer) tegen koemelk kunnen. Zij nemen dan vaak hun toevlucht tot geiten-, schapen of buffelzuivel. (Biologische*) zuivel in zijn gefermenteerde vorm, van welk dier je de melk ook eet, heeft grote voordelen voor zowel de verteerbaarheid als jouw darmen. Je leest er veel meer over in mijn artikelen: "Melk", "Kefir" en "Fermenteren, gewoon weer leren".

TIP: in natuurwinkels kun je kant-en-klaar rauwe biologische zuivel kopen. Maar hoe leuk (en vooral betaalbaar) is het om het zelf te maken. Je koopt biologische melk en voegt er zelf een starter aan toe: Dat kunnen een paar lepels yoghurt zijn maar ook een speciale starterscultuur zoals die van de 'Ferment Company'.  

TIP: wil je wel graag de voordelen van gefermenteerd voedsel maar geen zuivel gebruiken? Dan is waterkefir of gefermenteerde groente, zoals een pickle, een zeer waardevolle aanvulling van je dagelijkse voedingspatroon. Ook kefir maak je zeer eenvoudig zelf met een starter. En een pickle is natuurlijk helemaal 'appeltje eitje' om zelf te maken.

TIP: levend voedsel is een must voor onze totale stofwisseling en daarmee voor de aanmaak van energie. Zorg dus dat een groot deel van je voedsel uit 'levend' in plaats van 'dood bewerkt' voedsel bestaat. Levend voedsel levert je écht waar voor je geld. Zie verder mijn artikel "voeg leven toe aan je etensbord' Gefermenteerd rauw voedsel is een van de geweldige manieren die we hebben om dit leven aan ons etensbord toe te voegen. Aan de slag dus in je keuken! 

* zie mijn artikel 'Bestrijdingsmiddelen en jouw darmgezondheid' waarom in mijn optiek deze zuivel van biologische oorsprong moet zijn: niet biologische zuivel komt van dieren die meestal met buitenlandse mais, soja en graan gevoerd zijn. Dit zijn allen glyfosaat gewassen: een van de oorzaken die onze darmgezondheid juist ondermijnt. 

Tip 94: waar voor je geld: broodje écht gezond

Een wit broodje met wat sla, komkommer en tomaat en ham en kaas noemen wij een 'broodje gezond'. Je kunt zeggen dat de sla, tomaat en komkommer het broodje gezonder maken. Ook flink veel duurder overigens. (ik betaalde laatst voor een klein broodje gezond in een kiosk € 7,50) Groentevezels op je brood is zeker gezond(er). Maar waarom zouden we er niet een écht broodje gezond van maken? Die ook nog eens een lust voor het oog is? In no-time heb je een gezond en feestelijk uitziend broodje: Een rauwe rode ui fijn snipperen, wat mooie bloemen, wat onkruiden, een beetje rucola, wat noten, zaden pitten, een zachtgekookt eitje en bijvoorbeeld een heerlijke groentespread op je brood. Als je dan ook nog voor écht brood kiest van volwaardig graan dat lang gerezen heeft, kan het een heel ander verhaal voor je gezondheid worden*: De manier van verwerking van graan en en de bereiding maken ongelooflijk veel uit: brood van volkoren melen dat een zuurdesem fermentatie heeft ondergaan heeft 3 belangrijke voordelen: het verlaagt de Glycemische Lading van brood, er wordt meer resistent zetmeel gevormd (de mooiste bron om korte keten vetzuren van te maken) en de beschikbaarheid van mineralen en sporenelementen neemt toe omdat het fytinezuur grotendeels verdwijnt. (1), (2) Dit laatste is overigens wel deels afhankelijk van de startercultuur.(3)

TIP: Nog lekkerder (vind ik) en betaalbaarder wordt het door je eigen brood te bakken en daar een broodje gezond van te maken. Mijn favoriete recept is deze: basisbrood voor de divertarier. (met 5 granen meelmix)

TIP: heel goed nieuws dat er bakkers in Nederland zijn die weer overschakelen op volwaardige oude granen en hun brood een lange fermentatietijd gunnen. Zie dit verhaal. 

TIP: veel mensen zijn brood gaan mijden door alle verhalen over overgewicht. Maar is het wel het graan of is het de hele combinatie van de teelt, de raffinage en de uiteindelijke verwerking ervan? Zie mijn artikel 'Granen verguisd en bejubeld'. 

* Zie ook tip 96: er zijn uiteraard mensen die niet tegen brood//graan kunnen. Of het vanwege een dieet niet mogen eten. Dan is ook dit broodje gezond simpelweg niet gezonder dan een ander broodje. 

Tip 95: waar voor je geld, je eigen vega burgers

Twee burgers voor ruim € 5,00 met een naam die doet vermoeden dat je iets excellents koopt. Moet eigenlijk ook wel voor deze prijs. Als je het etiket leest mag ie er qua eiwitgehalte ook zeker zijn: 17 gram per 100 gram. Menig vegetarisch product bevat een fractie van de eiwitten van de originele dierlijke versie. Etiketten lezen is voor elke vegetarier/veganist belangrijk om geen eiwittekort op te lopen. Dus dat pleit zeker voor deze burger. Maar.....zijn het ook eiwitten die wij kunnen opnemen en gebruiken voor alle wezenlijke processen in ons brein en lijf? Of zijn de eiwitstructuren -zo heten ze ook op het etiket, dit is het hoofdingredient: SOJASTRUCTUUR 69% (water, SOJA-EIWIT concentraat, geisoleerd SOJA-EIWIT, TARWEGLUTEN, ) - zo bewerkt dat onze spijsvertering er feitelijk niet zoveel meer mee kan? Bij vegan burgers wordt vaak de loftrompet gestoken over hun aminozuren, mineralen en sporenelementen (zoals ijzer, zink) etc. Wat belangrijk is om te weten als je regelmatig dit soort kant-en-klare producten koopt: vaak zijn noch de aminozuren, noch de mineralen en sporenelementen goed opneembaar door ons lichaam. (2) (3) Dit heeft vooral te maken met het productieproces waarbij eiwitten onder grote druk en temperatuur van structuur veranderen zodat ze meer de bite van vlees krijgen. Maar ook met het feit dat de peulvruchten in de burgers niet gefermenteerd worden en zodoende vrij veel fytinezuur bevatten wat de opname van mineralen verminder (2)) De opname van voedingsstoffen (benutting door het lichaam) worden door deze processen verstoord. En eten doe je per slot van rekening primair om wél voedingsstoffen op te nemen.

TIP: Doe de vele voordelen voor mens, dier en aarde van véél meer plantaardig eten niet teniet door nog meer ultrabewerkt voedsel te gaan eten. Of ultrabewerkt voedsel nu van plantaardige of dierlijke afkomst is: het kan onze gezondheid noch onze behoefte aan voedingsstoffen vaak niet dienen. (1)(3) Maak alsjeblieft je vegetarische en veganistische gerechten zelf. Dat is niet alleen vele malen goedkoper, ook vele malen gezonder. En lekkerder, vind ik. Deze burger bijvoorbeeld bevat een shot aan vezels, fyto-oestrogenen (die zitten namelijk vooral in biologische peulvruchten)

TIP: kies je toch voor kant-en-klaar dan zijn gefermenteerde producten als tempeh of lupeh (van lupine) een veel beter alternatief. Door de fermentatie is een groot deel van het fytinezuur afgebroken.

TIP: Ben je vooral vegetarier of veganist vanwege de milieuproblematiek rondom dierlijk eiwit? Als je wel af en toe dierlijk eiwit gebruikt kun je ook kiezen voor boeren en slagers die 'met natuur' mee hun dieren regeneratief laten grazen. Of van slagers die vlees van natuurgrazers verkopen. Zie deze blog. A

TIP: Als het milieu voor jou een grote rol speelt in het veel meer eten van plantaardig voedsel, kijk dan eens of je de ingrediënten van je burger van Nederlandse bodem kunt betrekken. Want het blijft, in mijn optiek raar, dat we in Nederland zulke mooie voedzame eiwitbronnen als veldbonen, lupine, kapucijners etc. hebben maar dat onze vegan producten grotendeels gemaakt worden van buitenlandse kokos, kikkererwten, soja etc.  Waarom niet lekker peulvruchten van Waldfarming? Als je het koopt als grootverpakking ben je ook nog eens heel betaalbaar uit. En zijn Hollandse bonenmix is ook nog eens een lust voor het oog. Zo mooi dat je het ook prima iemand cadeau kunt geven.

Tip 96: Waar voor je geld: eten wat verteerbaar is.

Eten kopen, zo bereiden in je keuken dat je de voedingsstoffen optimaal kunt benutten en het vervolgens opeten, dat is natuurlijk primair waarom we eten. Alle voedingsstoffen moeten omgezet worden in energie voor al onze lichaamsprocessen. Helaas zijn er heel wat nieuwerwetse voedingsmiddelen die ons eigenlijk geen voedingsstoffen verschaffen. Dat is 'duur eten': wel duur inkopen maar het min of meer onverteerd via de wc pot weer laten verdwijnen. Denk aan geraffineerd voedsel (zie ook tip 97) Maar ook voedsel dat je qua spijsverteringsenergie eigenlijk niet kunt verteren is feitelijk 'duur voedsel': een maaltijdsalade kan als zeer gezond te boek staan, maar levert je alleen vitaliteit als je het werkelijk kunt verteren. Misschien is een maaltijdsoep voor jou wel een beter te verteren optie omdat je spijsvertering uitgeput is.

En dan ook graag nog even aandacht voor dit: onbewust, onbedoeld en onbewust zijn er flink wat voedingsgewoonten en bereidingswijzen die kunnen bijdragen aan een slechte vertering van eten. Ik heb 20 tips om je spijsvertering een handje te helpen voor je op een rijtje gezet.  Je leest ze via deze link. Probeer ze eens een paar weken uit om te zien wat het met jouw spijsvertering en energie doet.

Niet voor niets hebben alle oude geneesheren altijd gezegd: "Niet wat je eet, maar wat je verteert komt je ten goede". En zo is het helemaal. Veel meer informatie + recepten hierover tref je in mijn boeken.

Tip 97: Waar voor je geld: eet volkoren & volwaardige graanproducten

Als je gaat letten op etiketten zul je zien dat nagenoeg alle producten waar granen of rijst in verwerkt zijn 'bloem' bevatten: de eindfase van het maalproces waarin nagenoeg alle vezels en voedingsstoffen eruit gehaald zijn. Door de inflatie zijn ook broden, koekjes, crackers etc flink duurder geworden. Als ze gemaakt zijn van bloem betaal je nu dus eigenlijk nog meer deze (altijd eigenlijk al te dure 'lege') boodschappen:

• zonder vezels hebben je darmbacteriën geen voedsel. En zonder voedsel leggen de bacteriën die jouw gezondheid in goede banen moeten leiden het loodje. Eigenlijk zouden we niets in onze mond moeten stoppen wat onze 'darmvrienden' geen voedsel biedt: zonder vezels kunnen ze namelijk zelf niet overleven en niet hun belangrijke taken (zoals de aanmaak van boterzuur of neurotransmitters) voor onze verrichten.
• zonder de wezenlijke voedingstoffen erin kunnen onze cellen niets beginnen met ons voedsel: ze kunnen het niet gebruiken als bouwstof, noch als brandstof etc. Onze stofwisseling loopt spaak als niet alle voedingsmiddelen die we eten ook de juiste 'co piloten' bevat: vitamines, mineralen, sporenelementen. Zij moeten alles wat je eet omzetten in uiteindelijke energie. Lees verder in mijn artikel 'Energie aanmaken, hoe gaat dat eigenlijk'. We worden dus 'dure kostgangers' als we leeg voedsel eten.
• Bloem en witte rijst zou je eigenlijk kunnen zien als 'snelle suikers': ze geven een piek in je bloedsuikerspiegel. Elke piek wordt ook weer gevolgd door een dal. En in dat dal wil menigeen maar één ding: zo snel mogelijk weer snelle suikers eten om het vervelende 'dalgevoel' weer kwijt te raken. Zie uitgebreide info in mijn artikel 'Koolhydraten, ze kunnen je maken en breken'.

TIPS

1. Voor bijna hetzelfde geld koop je volkoren, volwaardige producten die wél voedingswaarde hebben. Zie dit prachtige verhaal van bakkerij Driekant die als een van de eerste bakkers in Nederland overschakelde naar volwaardige, Nederlandse oergranen.
2. Omdat ze je bloedsuikerspiegel niet zo ontregelen is de kans groot dat je hang naar tussendoortjes flink daalt. En dat scheelt, naast de gezondheidsvoordelen, ook nog eens in de aankoop van tussendoortjes. Zie ook mijn blog "Nodig je darmbacteriën uit als je een tussendoortje eet". En het artikel 'Haal je brandstof niet waar je auto dat ook doet'.
3. Als je deze volwaardige granen als grootverpakking koopt scheelt dat ook nog eens flink veel geld. Online molenaars/webshops (als Mole 't Lam, Zonnespelt, De Zuidmolen, Hofweb, en Odin winkels hebben vaak ook grootverpakkingen van deze granen die relatief veel goedkoper zijn (koop samen met anderen in als het voor jou teveel is) Zie verder het artikel 'Besparen met bulkverpakkingen'.
4. Bak je eigen brood. Voor een goed bio- broodje betaal je inmiddels zo'n 4 tot 5 euro. Maak zelf je basisbrood. Super voedzaam, lekker en betaalbaar. Als je het een lekker brood vindt, bak dan direct een paar tegelijk. Dat scheelt ook nog eens flink wat energiekosten.

Tip 98: Dure boodschappen met residuen van bestrijdingsmiddelen. Kies voor onbespoten

Vooral groente- en fruitprijzen zijn sterk gestegen sinds de inflatie. We betalen er fors voor. Maar we krijgen er 'gratis' ook heel wat residuen erbij.  Wat is er aan de hand dat de hoeveelheid residuen op ons voedsel nog elk jaar stijgt? En wat zijn de gevolgen?

Door bodemuitputting creëren we planten die in het beste geval niet zo sterk, en in het slechtste geval gewoonweg ziek zijn. Om toch een eetbare en verkoopbare plant te telen worden chemische hulpmiddelen zoals kunstmest en bestrijdingsmiddelen ingezet. Veel van deze chemische stoffen vallen in de categorie ‘xeno-oestrogenen’: stoffen die specifiek op oestrogenen (‘vrouwelijke’ hormonen) inwerken. De oestrogeenstofwisseling van de mens is complex. De gevolgen van een verstoring ervan dus ook. Maar kort door de bocht uitgelegd: deze stoffen zijn zo gemaakt dat noch de bodem, noch de natuur, noch ons eigen lichaam ze makkelijk kan afbreken. De overmaat aan oestrogenen die onze lever niet kan afbreken, wordt in vetweefsels (borsten, prostaat, hersenen, buikvet en lever) opgeslagen, waardoor deze hun functies niet meer goed kunnen uitoefenen. Een groot deel van de huidige hormonale klachten en ziekten bij zowel mannen en jongens als vrouwen en meisjes zijn het gevolg van ‘oestrogeendominantie’. Door alle voedingsmiddelen die links staan onbespoten te kiezen (of veel meer te kiezen uit het rechter rijtje) zet je de rem op deze overmaat aan oestrogenen. Zie uitgebreide info hierover in mijn boek "Alles draait om je hormonen". Of lees het uitgebreide artikel over hormoonverstorende stoffen hier op mijn website.

TIPS: 

• Kun je de groenten/fruitsoorten aan de linkerkant niet biologisch kopen? Kies dan bijvoorbeeld voor de biologische diepvriesvariant. Die is vaak veel betaalbaarder. Of zorg in de zomer, als veel voedsel goedkope is, dat je dan een voorraadje aanlegt. Of ga naar een biologische pluktuin om je fruit zelf te plukken. Fermenteer, droog, vries in en je hebt het hele jaar wel 'schoon voedsel' tot je beschikking. Zie mijn blog zomerse overvloed.
• wordt creatiever met recepten. Vervang boerenkool bijvoorbeeld door kool uit het rechterrijtje. Dan ben je en betaalbaar uit en je hebt maar weinig residuen.
• kijk voor veel meer tips wat je kunt doen in mijn artikel over 'Hormoonverstorende stoffen'.
• Weet dat er overal in Nederland boeren en telers zijn die voedsel zonder bestrijdingsmiddelen voor jou verbouwen. Lees hier het artikel over alle CSA's Nederland waar je wekelijks je groente en fruit kunt afhalen. Of zie deze lange lijst van aanbieders van eerlijk/onbespoten voedsel. 

Tip 99: Zet veel vaker onze Oer Hollandse, betaalbare rode biet op je menu

Tip 100: Nooit meer dieten maar heerlijk (onbewerkt) eten